Jon Fosse’den ilk okuduğum Sabahtan Akşama oldu.
Jon Fosse bu romanını 2007 yılında yayınlamış. MonoKL Yayınları 2015’te eseri Deniz Canefe’nin Norveççeden çevirisiyle yayınlamış.
Kitapları henüz okumamış olanlar için dikkatli davranacağım. Roman iki bölüm: İlki sabah, ikincisi akşam; gün doğumu ve gün batımı; alfa ve omega.
103 sayfalık kitap 50 sayfaymış gibi hızla akıp gidiyor. Dili çok sade.
Noktalama işaretleri farklı kullanılmış. Bazı paragraflar çok uzun; cümleler virgüllerle akıp gidiyor, nokta konmamış olması akışı hızlandırıyor. Nokta çok az. Hatta bölüm sonunda ve roman bittiğinde de nokta konmamış.
Alfa ve omega, kanımca yazarın dindarlığı ile de uyumludur. Jon Fosse, Kvekar (Quaker) adlı Protestan cemaatinden ayrılıp Katolik olmayı seçmiş (1). Bu eserinde Tanrı üzerine düşünür, tartar, dünyanın nasıl yönetildiği, Tanrı’nın, Şeytan’ın rollerini değerlendirmeye çalışır.
Melankoli I-II’de de Kvekar öğretisi gündeme gelir ve etkilidir. Sabahtan Akşama ile Melankoli I-II’nin bir diğer ortak noktası ise her iki eserde de ana karakterlerin kendilerine olanları anlamaya çalışmasıdır.
Sabahtan Akşama’nın sonu, kalbimi titretti diyebilirim. Hemen karşılayıcımı seçtim.
Kuzey Işıkları, Fridtjof Nansen’in (1861-1930) çizimi.
Fotoğraf: Fram museet, Oslo, Norway.
Fosse’nin okuduğum ikinci romanı Üçleme, 2014 yılında yayınlanmış. Bizde ise yine MonoKL Yayınları 2021’de bu defa Banu Gürsaler Syvertsen’in Norveççeden çevirisiyle yayınlamış. Eski zamanda geçen bir aşk romanı. Ölümsüz bir aşk. Eski zamanda, çünkü Bergen şehri tarihi adıyla anılıyor. Okuduğum ilk eseri gibi çok akıcı. Noktalama işaretleri ilkindeki gibi. Bu roman da noktalanmıyor. Burada da ölmek, yok olmak anlamına gelmiyor; ölen kişi görünüyor, konuşuyor, düşünüyor, yaşayanlara eşlik edebiliyor, lafa karışıyor. Beden ölse de ruhun yaşadığını iyice hissediyoruz. İnsan doğasını çarpıcı şekilde ortaya koyuyor Fosse; çok sevebilen, çok güzel keman çalabilen ama katil de olabilen. Dylgja’da başlayan hayatın orada nihayetlendiğini anlıyoruz. En sonda anne kızını almaya geliyor; ona, benzer yolculuğunda eşlik ediyor.
Jon Fosse’nin 2024 yılında Türkçesi yine MonoKL Yayınları tarafından yayınlanacak olan Septology adlı eseri en tanınan yapıtı imiş. 2022 yılı Booker Ödülleri’nde kısa listede yer almış (2). The Economist, bu yedi romanlık dizinin “bambaşka bir okuma deneyimi” sunduğunu yazmış. Heyecanla yayınlanmasını bekliyorum.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Nobel Edebiyat Ödülü Fosse’ye, ‘İnsani Kaygılara ve İkilemlere’, Çiğdem Ülker, Cumhuriyet Kitap, 2 Kasım 2023.
(2) Türkçe Okumak İsteyenlere, Nazlı Berivan Ak, Oksijen, 13-19 Ekim 2023.
Leave A Reply