Anadolu’da Antik Çağlarda Takı 1

Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, İzmir Arkeoloji Müzesi, 2022.

İlk kullanım amacı dinsel olan takılar daha sonraları beğendirme, güzel görünme ve varlıklı olmanın göstergesi olmuşlardır. İlk örnekleri kemik, fildişi ve taşlardan yapılırken maden sanatının gelişmesi sonucunda altın, gümüş ve elektrondan (altın gümüş karışımı, beyaz altın da denir) yapılan takılar yoğunluk kazanırlar. Genel olarak kadınlar için yapılan takıların antik çağda, zaman içinde artarak, erkekler tarafından da kullanıldığı bilinmektedir. İlk uygulamalarını MÖ 3000’li yıllarda Mezopotamya‘da gördüğümüz takı sanatı,  Eski Mısır‘da MÖ 16. – 14. yüzyıllarda en parlak dönemini yaşamıştır.

Mykenai’de ele geçen MÖ 16. – 14. yüzyıllara ait göz alıcı örnekler ile Knosos saraylarında bulunan takılar Miken takı sanatının eriştiği yüksek düzeyin göstergeleridir.

Anadolu’da MÖ 4. bin yıllarının sonu ve 3. bin yıllarının başında Tunç Çağı ile birlikte madeni eserler üretilmeye başlanmıştır. Yapılan kazılarda özellikle mezarlarda ele geçen altın, gümüş ve bronzdan yapılmış takılar bu dönem metal işçiliğinin son derece gelişmiş olduğunu göstermektedir.
Batı Anadolu’da bu dönemin en önemli ve göz alıcı buluntu grubu Troya II yerleşiminde ele geçirilmiştir. Altın, gümüş ve elektron eserlerden oluşan bu buluntu grubu dönemin sanat düzeyini aktaran eserlerdir.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, İzmir Arkeoloji Müzesi, 2022.

Anadolu kültürünün bu dönemde eriştiği seviyeyi izlediğimiz diğer bir merkez ise Alacahöyük’tür. Prens mezarlarında elde edilen altın, gümüş, agat ve kuvars eşyalar arasında bulunan bilezik, kemer, diyadem ve aplike idollerinin her biri bir sanat eseridir.

MÖ 2. bin yıl içinde takılar hakkında fazla bilgi yoktur. Kazıları yapılan Hitit yerleşimlerinde ele geçen takı sayısı yok denecek kadar azdır. MÖ 900-600 yılları arasında varlığını sürdüren Urartu kültüründe takı sanatının gelişmiş bir seviyeye ulaştığı gözlenir.

Yararlanılan Kaynak

İzmir Arkeoloji Müzesi bilgilendirme levhaları.