Batı’da Doğu, İslam ve Türk Algısı 43 Victor Hugo ve Filhelenizm

Victor Hugo, Auguste Rodin, 1883.
Fotoğraf: metmuseum.org

• 1827 yılında aynı gün başlayıp biten Navarino deniz savaşında Osmanlı donanması yenilir. Bu savaş, 1828/1829 Osmanlı-Rus savaşına da yol açar. Kafkasya üzerinden Osmanlı topraklarına giren Rus ordusu, Erzurum’a kadar ilerler. Rus ordusunda Aleksandr Puşkin de vardır.
• Victor Hugo, Navarin adlı şiirinde yarımay’ın yenildiğini, Hellas’ın (Byron ve Homer’in ülkesinin) öcünü aldığını, celladın erkinin kırıldığını yazar. Avrupa, zalimliği, Türk egemenliğini paramparça etmiştir. Hugo, bu başarıda, Britanya ve Rus donanması da baskına katıldığı halde, ülkesi Fransa’nın payını öne çıkarır.
• Victor Hugo, Chateaubriand’ın Paris-Kudüs Yolculuğu’ndaki Osmanlı egemenleri için kullandığı imgeleri sahiplenmiştir.
• Hugo’ya göre, Asya barbarlık, Avrupa ise uygarlık ülkesidir. Avrupa merkezcilik, Asya-Avrupa karşıtlığı, Oryantalizm’in düşünsel kaynaklarından biridir. Savaşa katılan ‘Afrika’dan gelen barbar güruh’ ‘kapkara gemilerle gelmiş’(Kavalalı’nın Mısır ordusu), o da fayda etmemiş, soylu ve değerli bir halk olan Yunanlar kurtulmuştur.
• Yunanistan’ın küçük kıyı kenti Navarino, Yunan ve Batı yazınında kullanılan bir imgeye dönüşmüştür.
• Hugo, Yunanistan’ı ‘benim gururlu yurdum’ diye anar.

Yararlanılan Kaynak

Hellas Özgürdür Artık, Onur Bilge Kula, Cumhuriyet Kitap, 31 Aralık 2020.