Sofya’da sokak tezgahında komünizm dönemine ait mallar satılıyor. Eski Komünist Parti binası günümüzde parlamento olarak kullanılıyor. Önceden Lenin heykelinin bulunduğu noktada ise bilgeliğin temsilcisi Sophia heykeli yer alıyor.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2018.
- 2007’de Avrupa Birliği’ne tam üye olan Bulgaristan, 1990’lı yılların başına dek gerginlik yaşadığımız komşuların başında gelmekteydi.
- Bulgar hükümeti 1950-51 yıllarında 154.393 Türkü Türkiye’ye göçe zorladı. Komünist rejim, Türkiye ile Yakın Akraba Göçü Antlaşması imzaladı. Böylelikle, 1968’den 1978’e kadar 130 bin kişi daha Türkiye’ye göç ettirildi. 1970’lerin sonundan itibaren, Bulgar basınında ülke sınırları içinde Türk diye bir azınlık grubunun bulunmadığı, söz konusu kişilerin Osmanlı döneminde Müslümanlaştırılmış Bulgarlar olduğu yazılmaya başlandı.
- 1954’ten beri Komünist Parti genel sekreterliğini yürüten Todor Jivkov, 1984-89 yılları arasında yürürlüğe soktuğu isim değiştirme kampanyasına Soya Dönüş Süreci adını vermişti. Osmanlı döneminde zorla Türkleştirilmiş olan Bulgarların, Bulgar isimlerini gönüllü olarak geri aldıklarını iddia ediyordu. Eş zamanlı olarak Türkçe konuşmak, gençlerin camiye gitmesi, sünnet yapılması da yasaklanmıştı.
- Bu sert asimilasyon gayretlerinin bazı sebepleri vardı. Türk nüfus Bulgarlardan daha hızlı artıyordu. Doğum oranları binde 16,6’ya 24,5 idi. Türklerin sayısı arttıkça özerklik talep etme ihtimalleri de yükseliyordu. Bir diğer gerekçe de 1974 Kıbrıs Barış Harekatı idi. Bülent Ecevit, Bulgaristan’dakinden çok daha az sayıda Türk’ü savunmak için adaya asker çıkartmıştı.
- 1980-84 döneminde öldürülen Türk sayısının 700 ila 900 arasında olduğu tahmin ediliyordu. Belene zindanı hakkında anlatılanlar korkunçtu. Türkiye’ye göç edilmesine de izin verilmiyordu.
- Mayıs 1989’dan itibaren, Glasnost çerçevesinde Bulgaristan Türkleri serbest uluslararası dolaşım hakkını elde etmişti. başvuruda bulunan Bulgaristan vatandaşlarının çoğuna pasaport verilmeye başlandı. Türkler pasaport dairelerine akın etti. Başbakan Turgut Özal sınırları açtığımızı ilan etti. 6 Haziran’da göç başladı. 21 Ağustos’ta Türkiye Bulgaristan sınırını kapattı. Artık yalnızca vizeli girişlere izin verilecekti. Haziran 1989- Temmuz 1990 döneminde Türkiye’ye giriş yapan göçmen sayısı 350 bini buldu.
- Yaklaşık 130 bin Bulgaristan Türkü, yani ‘89 göçmenlerinin yaklaşık üçte biri, bir sene içinde Türkiye’de umduğunu bulamayıp veya vatan hasreti çekip Bulgaristan’a geri döndü.
- Jivkov, Aralık 1989’da, etnik gruplar arasında düşmanlık yaratma, görevini kötüye kullanma ve devlet kaynaklarını zimmetine geçirme suçlarından tutuklanarak ev hapsine mahkûm edildi. Türk siyasi mahkûmlar serbest bırakılmaya başlandı. Bir hafta sonra, Türklere isimlerinin geri verilmesi kararlaştırıldı. Ardından, asimilasyon sırasında hayatını kaybedenlerin yakınlarına tazminat verilmesi kanunlaştırıldı. Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) aynı yıl kuruldu.
- Oysa bu asimilasyon çabalarından önce bir Bulgar bir Türkün sağdıcı bile olabiliyormuş, deniyor.
- Bulgaristan’la ilişkilerimiz 1990’ların ikinci yarısında yumuşadı. Bulgaristan Cumhurbaşkanı Petar Stoyanov (1997-2002), 1997’de Türkiye’yi ziyaret ederek ilişkilerin önünü daha da açtı.
1974 Kıbrıs Barış Harekatı, Aralık 1989, Asimilasyon, Başbakan Turgut Özal, Belene zindanı, Bulgaristan, Bulgaristan Cumhurbaşkanı, Bulgaristan Cumhurbaşkanı Petar Stoyanov, Bulgaristan'a Dair, Eski Komünist Parti, Glasnost, Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH), Jivkov, Komünist rejim, komünizm dönemi, Lenin, Petar Stoyanov, Sofya, Sophia, Todor Jivkov, Türkiye, Yakın Akraba Göçü Antlaşması
Leave A Reply