1920’ler-1933
- Yeni Objektiflik akımında Veristler ve Büyülü Realistler olarak iki grup tanımlanır.
- Veristler’den Dix, Beckmann ve Grosz toplumun şeytanları olarak gördüklerine, iktidardakilere şiddetle saldıran eserler vermişlerdi. Aslında tanımlanan iki grup arasındaki ayrım biraz muğlaktı. Veristler, Yeni Nesnelcilerin daha devrimci kanadı olarak düşünülebilirdi. Gerçekliğin çirkin yönünü öne çıkarmayı amaçlıyorlardı. Daha çiğ, daha satirik, daha kışkırtıcı eserler verdiler, diyebiliriz. Savaşta sakat kalanları, yeraltı dünyasını, düşkün kadınları, savaş zenginlerini, sapık cinayetleri konu aldılar. Sanatı bir savunma ve saldırı aracı olarak kullandılar. Dadacılıktan kaynaklanan siyasal, toplumsal ve ahlaksal bir bilinçle hareket eden sanatçıların eserlerinde toplumsal eleştiri büyük yer tuttu.

Otto Dix, Kibrit Satıcısı, 1921.
Dix’in tablolarında gaziler, acınacak halde betimlenir. Savaş onları mahvetmiştir, toplum ise onlara karşı aldırmazlık içindedir. Savaş zenginleri keyif sürerken gaziler düşkünlük içindedir. Tabloda kör bir eski asker kibrit satmakta, iyi giyimli yayalar hiç aldırmamakta, hatta utanç verici yenilgiyi onlara hatırlattığı için muhtemelen ona kızmaktadırlar. Üstelik bir köpek de, kesik bacaklarına işemektedir.
Fotoğraf:www.ottodix.org
- Max Beckmann (1884-1950) eserlerinde sosyal eleştiriye, akımın diğer sanatçılarından daha fazla yer vermiştir.
- Weimar’ın yüksek burjuva kültürüne ve Ekspresyonizm’in sübjektif duygusallığına bir karşı çıkış, insanın karanlık yanına bakış, faşizmin sesini duyuş eserlerinde çok barizdir.
- Nasyonal Sosyalistler’in iktidara gelmesi ile zora düşen sanatçılardan oldu. Nazilerin açtığı Dejenere Sanat sergisinde Beckmann’ın eserlerine yer verilmiştir.

Max Beckmann, Gece, 1919.
Tablodaki suni ışık, kompozisyonu çok güçlendirmektedir.
Fotoğraf:en.wikipedia.org

George Grosz (1893-1959), Yazar Max Herrmann-Neisse, 1925.
Weimar Cumhuriyeti’nin toplumsal bozukluklarını sergilemek ve faşizm tehlikesine karşı uyarılarda bulunmak için çizdi.
İngiliz karşıtı propagandayı protesto etmek amacıyla Georg olan ilk adını George olarak İngilizleştirdi.
Burjuva sanat anlayışına karşı savaşan Dada Kulübünü kurdu.
l924’ te kamu ahlakına saldırıda bulunmaktan dolayı para cezasına çarptırıldı.
Fotoğraf:www.huma3.com
- Büyülü Realistler arasında sayılan Heinrich Maria Davringhausen, Alexander Kanoldt, Christian Schad ve Georg Schrimpf, Anton Räderscheidt eserlerini daha metafizik, heykelsi, mankene benzeyen figürlerle, biçim ve sınırları belirginleştirilmiş, birbirlerinden ve çevreden yalıtılmış basit biçimlerle işlediler.

Anton Räderscheidt (1892-1970), Sarı Evin Önündeki Adam, 1923.
Bu tabloda, de Chirico ve Carra’nın metafizik etkisi çok açıktır. Sanatçının bu dönem eserlerinden günümüze çok az tablo ulaşmıştır. Tablolarının çoğu Naziler tarafından yoz sanat sayılarak yok edilmiş, bir kısmı ise İkinci Dünya Savaşı sırasında atılan bombalarla yok olmuştur. Fotoğraftaki tablo Savaş’ta yok olanlardan biridir.
Fotoğraf:greg-neville.com
- Yeni Objektiflik mimarisi, 1920’li yılların imparatorluktan cumhuriyete geçiş dönemini, Weimar kültürünü yansıtan bir mimari olmuştur. Bruno Taut, Erich Mendelsohn, Hans Poelzig, Ernst May gibi mimarlar hemen Yeni Objektiflik prensiplerini benimsediler. Bu mimariye Almanya’da Yeni Yapı (New Building) dendi. Bu, çok kısa süren bir dönem olmuştur. Ama kısa süren bu dönem, büyük etkileri olan bir dönem olmuştur. (Frank Lloyd Wright, Le Corbusier, Bauhaus, Uluslararası Stil daha önce blogumuzda yayımlanmıştı.) Almanya’nın tazminat ödemelerinden doğan para sıkışıklığı ile Nasyonal Sosyalistler’in iktidara gelişi arasına sıkışmış bir dönemdi. Nazi döneminde tüm deneysel, konvansiyon dışı sanatsal çalışmaları yapanlar yurtdışına kaçtılar. (Bruno Taut, Türkiye’ye gelmiş, bize birçok eser bırakmış, burada ölmüş, Edirnekapı Şehitliği’ne defnedilen ilk ve tek gayrimüslim olmuştu.)

Yeni Yapı’nın ilk örnekleri 1922 Bauhaus sergisinde yer aldı. Sergiden, Georg Muche’nin tasarımı Haus am Horn.
Fotoğraf:www.shafe.co.uk
- 1920’lerin ortalarında Ekspresyonizm’den uzaklaşıp Modernist stile yaklaşan mimari, Amerikalı Frank Lloyd Wright’ın kübik sosyal konut fikrinden yola çıkarak, Hollanda’nın avangard akımı De Stijl ve Fransız Le Corbusier etkisi ile bambaşka bir yola girdi. Almanya’da Erich Mendelsohn da Ekspresyonizm’den uzaklaşmış, daha akıcı, dinamik formlara yönelmişti.
- Yeni inşa edilen sosyal konutlar, düz çatıları, asimetrik planları, güneye bakan terasları, geniş pencereleri ile gerçekten yeniydi.
- Daha sonra gözde olacak olan Uluslararası Stil’in beyazından farklı olarak Yeni Yapı stili evlerde sıkça canlı renkler kullanıldı. Yeni Yapı mimarlarından renge en düşkün olan Bruno Taut idi.
- Gerçekçi ortamlarda, sosyal sorunlara odaklanan sinemada kürtaj, fuhuş, işçi sorunları, homoseksüellik, bağımlılık dönemin gözde konuları olmuştu.
- Dönemin en önemli tiyatro adamı, Ekspresyonizm karşıtı Bertolt Brecht oldu.
- Paul Hindemith, 1920’ler boyunca hem Ekspresyonist hem de Yeni Nesnel besteler yaptı. Ernst Toch ve Kurt Weill de 1920’lerde Yeni Nesnel müzik ürettiler. Şef Otto Klemperer de akımın destekçilerindendi.
- Nasyonal Sosyalistler bir çok sanatçının sergi açmasını, bazı sanatçıları ise resim yapmasını tamamen yasaklamıştı. Akımın önemli sanatçıları sürgüne gönderilmiş, bu sanatçılar aynı tarzda eser vermeyi bırakmıştır. ABD’ye iltica eden George Grosz Romantik stilde, 1937’de Almanya’yı terk eden Max Beckmann Ekspresyonist eserler vermeye başlamıştır.
- Yeni Objektiflik akımı, Almanya dışında da pek çok sanatçıyı etkilemiştir. Balthus’un, Dali’nin, Herbin’in ve daha pek çok sanatçının eserlerinde akımın izini görmek mümkündür.
- Yeni Objektiflik akımı, 2012-13 sezonunda açılan çeşitli sergilerle Almanya’da tekrar görücüye çıkarıldı. Akımın nitelikleri, tanımın aldığı farklı yorumlar gündeme geldi.
Leave A Reply