Batılılar insanoğlunu yaradılışın merkezi olarak görürken Çinliler, insanı doğanın içinde oldukça küçük bir figür olarak tanımlarlar (1). Çin geleneğinde evrenin düzeni ile toplumun, siyasetin ve kozmolojinin düzeni birbirinden ayrılmaz. Doğada düzen olmazsa toplumda da düzen olmaz (2). Uzakdoğu uygarlıklarında, hakim inanç, Taoculukta da öğretildiği gibi insanla evren arasındaki uyumdur (3).
Çinliler, belli yönlerle belli renkler arasında bağlantı olduğuna inanır, bunlar arasında benzetişimler kurardı. Kuzey yönü siyah, batı beyazdı. Çinlilerle uzun yıllar komşu olan Türkler, onların bu inancını paylaştılar. Bu yüzden, Batı’ya düşen yerdeki denize “ak”, kuzeyde kalana “kara” adını verdiler. Renklerle yönler arasında koşutluk kurma çabası sadece Çin uygarlığına özgü değildi. Türklerden önce Araplar da batıdaki denize al bahr al abyad, yani “ak deniz” adını vermişlerdi (4).
Alev, yoğunlaşmış enerjiyi temsil eder; yakıp tüketir ve yok edicidir. Aynı zamanda aydınlatıcıdır, dolayısıyla iyi yönde bir güce de sahiptir. Budha, Budist semboller alevlerle tasvir edilir. Bu yolla alev tanrısallığı, arındırıcı ve aydınlatıcı ruhani gücü simgeler (5).
Çin sanatında alev almış inci güneşi, ayı, şimşeği ya da gizilgücü simgeler (6).
Alev almış saçlar Hıristiyan sanatında kötülüğün bir göstergesidir; oysa Budist sanatında kötülüğe karşı duyulan öfkenin yarattığı büyük gerilimi gösterir. Doğu’da da alev almış saçları olan bazı kötü yaratıklar olabilir ama bunlar azdır. Alev almış saç, kötülükle savaşan figürlerin belirleyici özelliği olarak kalmıştır (7).
Kırmızı, hayat veren renktir. Anka kuşunun rengidir. Anka kuşu, Beş Sihirli Varlık’tan (beyaz kaplan, kara kaplumbağası, yeşil ejderha, kırmızı kuş ve kara savaşçı) biridir ve bunların görülmesi, adaletli yönetime delalet eder (8). Anka kuşu, imparatoriçenin simgesel hayvanıdır. Efsaneye göre anka kuşu, yalnızca barış dönemlerinde ve dünyanın zenginlik içinde olduğu zamanlarda görünmektedir (9). Çoğunlukla horoz kafasıyla resmedilir. Güneyin ve yazın muhafızı olduğundan güneşe dair sembolik bir anlam ifade eder ve bu yüzden doğurganlık artırıcı güçlerle ilişkilendirilir (10). Kırmızı, yaz mevsiminin, güneyin ve Zhou Hanedanı (MÖ 1050-256) ile Han Hanedanı’nın (MÖ 206- MS 220) rengidir. Çin tiyatrosunda kırmızı yüzlü kişi ulu bir kişidir. Kırmızı, aynı zamanda zenginliğin rengidir. Kırmızıyı dökmek, bekareti bozmak anlamını taşır. İlahi yardım için dua edilirken kırmızı ip bağlama adeti vardır. Kırmızı aynı zamanda Taocu simyanın temel maddesi zincifrenin rengidir. Bu eski halk inanışı, komünizmin rengi olarak devam etmiştir (11). Küçük Kırmızı Kitap, Kızıl Muhafızlar, Kızıl Güneş (Mao) gibi.
Yararlanılan Kaynaklar
- Çin 2, Yüksel Görmez, Alfa Basım Yayım Dağıtım San. Ve Tic. Ltd. Şti., 2018.
- Dinin Demokrasiyle İmtihanı, Ian Buruma, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012. Sayfa 72, 63.
- Sanatçı İmgesinin Oluşumu: Efsane, Mit ve Büyü, Ernst Kris ve Otto Kurz, İthaki Yayınları, 2013. Sayfa 135, 136.
- Akdeniz Akdeniz, İlker Özünlü, h2o Kitap, 2017.
- Semboller Nasıl Okunur?, Clare Gibson, Yem Yayın, 2013. Sayfa 111.
- A.g.e., sayfa 158.
- Şeytan Yüzü Olmayan Maske, Luther Link, Ayrıntı Yayınları, 2003. Sayfa 94.
- Çin Simgeleri Sözlüğü, Wolfram Eberhard, Kabalcı Yayınevi 2000. Sayfa 33, 34.
- Cengiz Han ve Mirasçıları Büyük Moğol İmparatorluğu, Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi, 2006. Lake Eserler Hakkında, Klaus J. Brandt, sayfa 486.
- Semboller Nasıl Okunur?, sayfa 159.
- Çin Simgeleri Sözlüğü, sayfa 175, 176, 35.
Leave A Reply