İcat edilmiş ilk patlayıcı karışım olan barut eski zamanlarda (bazı kaynaklarda MS 850’lerde) Çinliler tarafından icat edildi (1). Eski Çin metinleri bir ateş maddesinden ya da ateş tozundan bahseder. Bu maddenin içeriği MS 1000 yılına kadar kayıtlara geçmedi. Güherçile ya da Çin karı diye adlandırılan nitrat tuzu, potasyum nitrattır. Barut başlangıçta kayaları patlatmak ve havai fişek yapımında kullanılıyordu; ama 11. yüzyılın ortasına gelindiğinde, silah olarak kullanılan ve ateş okları diye bilinen yanan cisimler fırlatılmaya başlamıştı. 1067 yılında Çinliler kükürt ve güherçile üretimini devlet kontrolü altına aldılar. Barutun Avrupa’ya tam olarak ne zaman geldiği bilinmiyor (2). 1346 yılında İngilizler, Fransızları yenmek için Crécy Meydan Savaşı’nda top kullanmışlardır. Oysa Araplar, onlardan önce de Çinliler bu silahtan yararlanmışlardı (3). Barutu Çinliler buldu ama onu ateşli silah olarak kullanmak ilk kez onların aklına gelmedi, onlar barutu havai fişek yapmakta kullandı da denir (4)(5).
Gök Merdiveni, Cai Guo-Qiang, Quanzhou, Huiyu Adası, 2015.
Uluslararası sanat camiasında ünlü Çinli sanatçı Cai Guo-Qiang (1957-), eserlerinde barut kullanmaya karar verdi. Yer ile göğü birleştirmek için helyum gazıyla dolu balonun yükselttiği, barut ve havai fişek yardımıyla, göğe alevlerle ördüğü 500 metrelik bir merdiven döşedi.
1995’te Japonya Kültürel Tasarım Ödülü, 1999 Venedik Bienali’nde Altın Aslan, 2008 Yaz Olimpiyatları’nda açılış ve kapanış törenlerinin görsel ve özel efekt direktörlüğünü yapan, 2012’de Praemium Imperiale Ödülünü alan sanatçı, izleyici ile evren arasında temas kurmayı amaçlayan projeleriyle tanınıyor.
Fotoğraf: thisiscolossal.com
MÖ 6. yüzyılda, Doğu Chou Hanedanı döneminde, Qi Beyliği’nde dünyaya geldiği düşünülen Sun Tzu (Sun Zi) tarafından yazılan Savaş Sanatı, insanlık tarihinin en eski ve üzerinde en fazla araştırma yapılan, hakkında en fazla tartışılan strateji eseridir (6). Savaş Sanatı, Song Hanedanı döneminde (960-1279) bütün askeri klasiklerin atası olarak değerlendirilmiş, Japonya’da üzerinde birçok araştırma yapılmış ve sonunda Batı’da da en önemli strateji eserlerinden biri olarak kabul görmüştür. Eser, 13 bölümden ve yaklaşık 2700 Çince imden oluşmaktadır (7).
“En iyisi savaşmadan baş eğdirmektir.”
“Kural şudur: On katı isen kuşat, beş katıysan saldır, bir katıysan dağıt, denksen hakkından gelebil, azsan çekilebil, zayıfsan kapışmaktan kaçın.”
“Hükümdar ile komutan birbirine yakınsa o ülke güçlü olur, ilişkileri zayıfsa o ülke mutlaka zayıf düşer.”
“İyi bir savaşçı yenilgiye uğratılamayacağı koşulları yaratabilir, ama düşmanı yenilgiye uğratabilecek koşulları yaratamaz.”
“İyi savaşçı zaferi kolay kazanandır. Onun için iyi savaşanın zaferinin şöhreti olmaz.”
“Askerlikte kuralın birincisi ölçü, ikincisi nicelik, üçüncüsü hesaplama, dördüncüsü tartı, beşincisi zaferdir.”
“Sesli komutlar duyulmaz, onun için davullar vardır, herkes birbirini göremez, bu nedenle flamalar vardır. Davullar ve flamalar askerin gözü ve kulağıdır.”
“Askeri harekat yöntemi şudur: Düşmana yamaç yukarı saldırma, yamaçtan aşağı gelen düşmanın önünde durma, kaçıyormuş gibi yapan düşmanı kovalama, sıkı saf tutmuş askerlerinin üzerine yürüme, düşmanın yemini yutma, geri çekilenlere müdahale etme, düşmanı kuşattığında ona kaçabileceği bir alan bırak, köşeye sıkışmış düşmana baskı yapma. İşte bu savaş sanatıdır.”
Savaş Sanatı, zamanın Maarif Vekili Hasan Ali Yücel’in (1938-1946) başlattığı Tercüme Bürosu’nun dilimize kazandırdığı dünya yazın klasikleri arasındadır.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Çin İmparatorluğu, Philip Steele, İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. Sayfa 7.
(2) Napolyon’un Düğmeleri, Penny Le Couteur ve Jay Burreson, Metis Bilim, 2012.
(3) Keşifler ve İcatlar, Jean-Louis Besson, TÜBİTAK, 2003.
(4) Yeri ve Göğü Birleştirmek, Cenk Özkömür, Modern İpek Yolu, Kırmızı Kedi Yayıncılık, Ekim 2017.
(5) The River, Simon Winchester, An Owl Book Henry Holt & Company, 1996. Sayfa 53.
(6) Savaş Sanatı, Sun Tzu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017. Sayfa x, ix.
(7) A.g.e., sayfa xiii.
Leave A Reply