MÖ 700 – 480 yılları arasında demir devrine geçilmesinin en önemli etkisi tarımda oldu. Köylüler taş çapalar ve tahta tırmıklar gibi basit aletlerle tarlada çalışırlarken, MÖ 600 ‘den sonra demir ağızlı sabanlar kullanılmaya başlandı. Çiftçilere yardımcı çeşitli icatlar yapıldı. MS 100 civarında icat ettikleri el arabası, tahıl tanelerini kabuklarından ayırmakta kullanılan pedallı çekiç ve buğday tanelerini saplarından ayırmak için savuran pervane gibi. Tarımın yeni aletler kullanılması yoluyla kolaylaşması ve verimliliğin artması sağlandı. El arabası daha sonra kas gücüyle götürülen bir taşıt olarak da kullanılmıştır (1)(2). Avrupa’da, 1170-1250 arası bir zamana gelininceye kadar el arabası kullanılmazken, Çinliler 2. yüzyıldan beri tek tekerlekli arabalar kullanıyorlardı ve böyle bir araçtan ilk kez MÖ 30’da söz edilmişti (3).
Sabanın MÖ 2500’lerde Akdeniz kıyılarında kullanıldığı bilinmektedir. Çin’de ve İran’da ortaya çıkışının 2000 yıl daha eskiye dayandığı düşünülüyor (4). Çinliler tarla sürerken öküz kullanmaya yaklaşık MÖ 1122’lerde başlamışlar (5). Tarım yöntemleri en eski devirlerden beri sözlü olarak ve el kitaplarıyla aktarılmıştı. Bu kitaplarda, toprağı verimli kılmaktan zararlı böcekleri denetim altında tutmaya kadar birçok konuda bilgiler yer alırdı (6).
MS 100’lü yıllarda pirinç teraslarını sulamada suyu yukarı taşımak için pedallı bir sistem geliştirdiler. Ejderha Omurgası Pompası denen alet, hafif ve taşınabilir olduğu gibi emekten de tasarruf sağlıyordu. Teraslı tarlalar, deniz seviyesinden 600 ila 800 metre yükseklikte, nehir kenarından dağın zirvesine doğru kıvrılan yamaç boyunca inşa edildiğinden suyu yükseğe taşımak gerekiyordu (7).
Pirinç daha sulak olan güneyde yetiştirilirken daha kurak olan kuzeyde buğday ve arpa yetiştirdiler. Maş fasulyesi filizi ile de yemeklerine vitamin eklemiş oldular. İpliğinden kaba giysiler için kumaş dokumak amacıyla kenevir yetiştirdiler. Pamukla MÖ 500’lerde tanıştılar (8).
MS 1092’de, zamanı gösteren, saat başlarında çalan ve gezegenlerin güneş etrafındaki hareketlerini izleyen bir saat kulesi yapmışlardı.
MÖ 300’den itibaren ondalık sayı sistemi kullanmaya başladılar. Suvanpan dedikleri abaküs’ü de Çinliler bulmuş olabilir (9). Çinli iki şeyde yenilmez denir: masa tenisi ve matematik olimpiyatları.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Çin İmparatorluğu, Philip Steele, İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. Sayfa 24.
(2) Everyday Life in the Ancient World, Dr. John Haywood, Anness Publishing, 2014. Sayfa 94.
(3) Kısa Çin Tarihi, Gordon Kerr, Say Yayınları, 2021. Sayfa 59.
(4) Keşifler ve İcatlar, Jean-Louis Besson, TÜBİTAK, 2003.
(5) Everyday Life in the Ancient World, sayfa 95.
(6) Çin İmparatorluğu, sayfa 24.
(7) Everyday Life in the Ancient World, sayfa 93.
(8) Everyday Life in the Ancient World, sayfa 94.
(9) Çin İmparatorluğu, sayfa 30.
Leave A Reply