MÖ 11. yüzyıla tarihlenen, erken dönem Batı Zhou Hanedanı dönemine ait bronz yemek sunu kabı.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Shanghai Müzesi, 2018.
Zhou Hanedanı, Çin’de hanedan egemenliğini tanımlayacak olan “Gök’ün Yetkisi” öğretisini icat etti. Hükümdar, “Gök’ün Oğlu” olarak anılmaya başlandı ve önemli ayinleri yönetme ve kurbanlar sunma hakkının tek sahibi oldu. Hükümdar, hasatların kötü olması gibi felaketlerden ve yıkımlardan da sorumlu tutulacaktı. Bu tür olayların, hükümdarın ahlaki doğruluğunu yansıttığı düşünülüyordu. Zhou’lar, Tanrının verdiği yetkiyi kötü bir hükümdardan geri alacağına inanıyorlardı (1).
Zhou’lar, atalarına tapınıyorlardı. (Bakınız bloğumuzda yayınlanmış Çin’de İnançlar 3 Atalara Tapma 1 -6 Nisan 2021 ve Çin’de İnançlar 4 Atalara Tapma 2- 9 Nisan 2021 yazıları) Öldükten sonra göğe yükselen atalarının, ardıllarını etkileme gücüne sahip olduğuna inanıyorlardı. Onların koruması adaklarla sağlanıyordu. Ailenin yalnızca erkek üyeleri adak sunabiliyordu; dolayısıyla soylu bir ailenin erkek üyesinin kalmaması tam bir felaketti. Sıradan halk ise birçok ilaha tapınıyordu: nehirlerin ve dağların ruhu, Yağmur Tanrısı, Gök Gürültüsü İlahı gibi. Her ailenin kendi ocak tanrısı vardı ve her köy, kendi toprak tanrısını kutsal sayıyordu. Zaman içinde atalara tapınma halk arasında da yaygınlaştı; buna paralel olarak halk arasında da soyadı kullanımı başladı. Ama halk, efendisinin toprağını işleyen, bu ayrıcalık için ona ödeme yapan köle durumundaydı. Ama bir de yaşamları ve ölümleri efendilerinin yetkisinde olan köle işçiler vardı ki bunlar, sığırlarla bir tutulurdu. Köle anlamına gelen Çince sözcük, hayvan insan demekti (2).
Gök’ün Oğlu sıfatıyla anılan kral, başkentte hüküm sürerken aynı kandan prensler vilayetleri idare etmek üzere gönderilir, buralarda bağımsız soylar kurarlardı. Müttefiklere ve saray hizmetlilerine miras da bırakabildikleri topraklar ihsan edilirdi. Bu feodal sistem, görsel sanatlarda başkent ağırlıklı bir üslup yaratmıştı (3).
Batı Zhou döneminin başlarında Shang ayin usulleri uygulandı, şarap adağı öncelikli idi. Orta ve Geç Batı Zhou döneminde yemek adağı öne çıkmaya, dolayısıyla bronz döküm yemek kabı yapımı artmaya başladı. Geç Shang Dönemi’nde (MÖ 13.-11. yüzyıl) motifler arasında yer bulmaya başlayan yazı karakterlerinin kullanımı bu dönemde artmaya başladı (4).
Erken dönem Batı Zhou yemek sunu kabı. MÖ 11. yüzyıl. Bronz eşya yapımında kullanılması gereken, daha sonra kullanımı ideal olan bakır, kalay ve kurşun oranları zaman içinde mükemmelleştirildi (5).
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Shanghai Müzesi, 2018.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Kısa Çin Tarihi, Gordon Kerr, Say Yayınları, 2021. Sayfa 22.
(2) A.g.e., sayfa 23.
(3) Dünya Sanat Tarihi, John Fleming, Hugh Honour, Alfa Basım Yayım Dağıtım, 2016. Sayfa 107.
(4) Shanghai Museum, Ancient Chinese Bronze Gallery Book. Sayfa 9, 21.
(5) A.g.e., sayfa 46.
Leave A Reply