Çin’de İnançlar 28 Budizm 1

Tian Tan Buddha, Lantau Adası, Hong Kong, Çin Halk Cumhuriyeti.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 1991.

• Budizm MÖ 6. yüzyılda Hindistan’da doğmuştur. Çin uygarlığı üzerinde etkili olmuş tek yabancı din Budizm’dir (1). Budizm’in Çin’e geliş tarihi tam olarak bilinmiyor. Ama 500 yılına gelindiğinde Budist inanış Çin’in her bölgesine yayılmıştı, diye kabul görüyor. Çin’e hangi tarihte ulaştığı ve yayıldığı kaynaklarda farklılık gösteriyor:

  Bazılarına göre “MS 65-100 yılları arasında Budizm Çin’de kök salmaya başlamış” (2), bazı kaynaklara göre ise Budizm “1. yüzyılda Çin’e gelmiş, 4. yüzyılda yaygınlaşmaya başlamış, zamanla Çin’de etkili bir din haline gelmiştir” (3).

• Bodhidharma yaklaşık 440-528 yılları arasında yaşadığı tahmin edilen Chan / Tch’an / Zen okulunun Çin’deki kurucusudur ve Zen Budizm‘in ilk piri olarak kabul edilir; bu nedenle geleneksel olarak Zen’in tarihi Bodhidharma’nın Çin’e geldiği 520 yılından başlatılır (4). Taoculuk, Budizm ve bunların karışımından oluşan Zen, insanın sorununa kendi başına bir yanıt bulmasına yardımcı olmayı amaçlar (5).

• Budizm Çin’de çok etkili olmuştur. Çünkü:
  *Çin dinlerinin veremediği teselliyi veriyor, Budha’yı ilah olarak sunuyor, halk bu ilahı görüyor, öpüyor, okşuyordu. Mabetleri vardı. Oysa Konfüçyüs inancı putların yayılmasına izin vermiyor, mabet inşasını da hoş görmüyordu.
  * Konfüçyüs ölülerin akıbeti hakkında bir şey söylemiyordu.
  * Konfüçyüs ve Tao kurtuluşa dair bir şey söylemezken Budha’ya inanmak ile karanlıktan aydınlığa çıkılacağı söyleniyordu.
  *Konfüçyüs insanlara nasıl yaşayacaklarını söylüyor fakat niçin yaşayacaklarını söylemiyordu. Tao insanlara “niçin” yaşamaları gerektiği sualini soruyordu ama verdiği cevap herkesin anlayabileceği nitelikte değildi.

  Budizm’in Çin’de yayılması, Çin dinlerinin vermediği teselliyi veriyor olmasına bağlanmıştır. Putlaşmış bir Budha’yı ilah olarak sunmuş, halk bu ilahı görüp, öpüp okşayabilmişti. Konfüçyüs öğretisi ve Taoculuk / Daoculuk kurtuluşa dair bir şey söylememiş iken, şimdi bir Nirvana ihtimali doğmuştu (6).

Yararlanılan Kaynaklar

1. Buda’nın Bilgeliği, Jean Boisselier, YKY, 2003. Sayfa 163.
2. Çin İmparatorluğu, Philip Steele, İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. Sayfa 6.
3. Çin Ansiklopedisi, Çin Uluslararası Radyosu, Kırmızı Kedi Yayınevi, 2015. Sayfa 81.
4. Wikipedia
5. Zen Budizm, İlhan Güngören, Yol Yayınları, 1995. Sayfa 12.
6. Yeryüzündeki Dinler Tarihi, Ömer Rıza Doğrul, İnkılap Kitabevi, 1958. Sayfa 153.