Japonya 101 Noh Tiyatrosu Maske ve Kostümleri

Noh tiyatrosu, şekli ve girift sembolik anlamı sebebiyle aristokrasi tarafından tercih edilirdi.

Heyecan verici bir eğlence biçimi olan Kabuki tiyatrosu ise halk tarafında tutulurdu ve Ukiyo-e resim ustalarına da sayısız konu sağlamıştı (1).

Noh, Şinto mitolojisiyle Budist efsaneyi birbirine karıştırır; hala yaşayan iki dinin ürünüdür. Yukio Mişima, Noh için piyesler yazmıştır (2).

2000’li yıllarda yapılmış Noh maskeleri. Oldukça sembolik olan Japon Noh tiyatrosunun kökleri, eski Şinto ayinlerine dayanır ve bir Şinto mabedi gibi dekore edilmiş bir sahnede oynanır.
Japon tiyatrosunda maskeler hisleri ifade etmek için kullanılırlar. Burada görülen maskeler hinoki servi ağacından yapılmıştır.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, V & A Museum, Londra, 2017.

Noh maskesi yapımında hinoki servi ağacı tercih edilir. Önce maskenin içbükey arka kısmı yapılır, sonra gözyuvarının yeri, ağız ve dişler.  Bir naylon poşete cila doldurup hazırlanan maske bu özel cilaya batırılır. Maske uzun bir süre cilanın içinde tutulur, sonra çıkarılıp cilanın kurumasını beklenir.

Maskenin önce iç, sonra dış yüzeyine işlem yapılır. İç taraf temizlenir, önce astar boyası ile boyanır. Maske özel bir kurutma düzeneğine konur. Kuruyunca maskenin yüzeyinin boyanmasına sıra gelir. Ustanın hazırladığı bir beyaz püskürtülür, sonra gözler yaldızlanır ve dişler bakırla kaplanır, üzerleri zımparalanır sonra aslında çok karmaşık ve çok taraflı bir iş olan boyama işlerine sıra gelir.

Ustanın maskeyi koruyacak olan ipek torbayı bizzat kendisinin dikmesi gerekir, önce beyaz ince ipekten iç astarını hazırlar, sonra torbaya yumuşak bir kalınlık veren yün keçeden koruyucu astarını diker. Bunları biçmek, hepsini dikmek, hepsini kusursuz olarak yapmak gerekir (3).

Noh kostümleri daima çok gösterişlidir. 1980 yılında yapılmış bu kostüm, kadın rolü oynayan bir aktör tarafından sahnede kullanılmıştır.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, V & A Museum, Londra, 2017.

Yararlanılan Kaynaklar

(1) Dünya Sanat Tarihi, John Fleming ve Hugh Honour, Alfa Basım Yayım, 2015. Sayfa 695.

(2) Mişima ya da Boşluk Algısı, Marguerite Yourcenar, Can Yayınları, 2011. Sayfa 36, 37.

(3) Seiobo Orada, Aşağıdaydı, Laszlo Krasznahorkai, Can Yayınları, 2019. Sayfa 161, 162.