Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Ayşe Furtun Koleksiyonu.
Kofun Dönemi‘ne (250-592) ait yazılı buluntular, ana kıtadan gelmişti. Asuka Dönemi’nden başlayarak (592-710), klasik Çince anlayan ve Çin klasiklerini bilen; Nara Dönemi‘nde (710-784) Man’yo-gana yazan kadınlar olduğu biliniyor. Heian Dönemi’nde (784-1185) kadınlar Kana yazabiliyorlar, Kanji imleri kullanıyorlar (1).
Hiragana ve yüz kadar kanji karakteri öğrenmek kabaca bir çocuğun ilkokul birinci sınıfta öğrendiklerine denktir (2).
Japon kompozisyon kağıdının her sayfasında, klasik Japon yazı sisteminde 200 veya 400 karakter bulunur.
Kanji (okunuşu kanci), birebir çevrildiğinde Çin harfi anlamına gelir. Orijinali Çince karakterler olan resim yazı sistemidir. Japoncada ayrıca bu ideogramlardan türetilmiş iki alfabe daha bulunur (3).
Heian Dönemi’nde (794-1192), Çinceden alınan ideogramların yanında kana adlı iki Japon alfabesinin oluşturulmuştur (4).
Japoncada hiragana, kayakana ve basit kanjileri okusan bile bunlar bir araya gelip de kompleks cümleler kurduğunda kolayca anlaşılmayabiliyor. Orada ne yazdığını anlayabilmek için belirli bir bilgi gerekiyor (5).
Japonya’ya Çin yazısını Koreli bilgin Vani’nin getirdiği düşünülür. 299 Japonya-Kore arası 177 km, yani çok yakındır (6).
Çin ve Japon kaligrafisi aynı zamanda bir sanat formudur. Yazı karakterleri içinde piktogramlar ve ideogramlar da vardır. Bazı karakterler ve karakter bileşimleri, ilettikleri olumlu kavramlardan dolayı özel bir değer taşırlar. Yüksek süsleme nitelikleri anlamlarla birleşince değerleri artar (7).
Japonya’da okuma yazma oranı %100’dür. Günlük gazetelerin 13-15 milyon tirajı vardır.
Okullarda kolektif çalışma ve çevre temizliği alışkanlığı öğretilir. Bu amaçla okul temizliği öğrencilere yaptırılır.
Üniversite mezun oranı ise %95’in üstünde. Japonya’da 1000’e yakın üniversite var. 80 tanesi kadın üniversitesi. Gittikçe cazibesi düşen bu üniversitelere maddi durumu çok iyi olan ailelerdeki kadınlar günlük yaşamlarını zenginleştirecek alanlarda eğitim alıyorlar. Örneğin sadece kağıt sanatlarının, sadece Japon yemeklerinin, çay seremonisinin üniversitesi var (8).
Japon yazısı ile ilgili olarak ayrıca Japonya 16, 89, 90 ve 91 numaralı yazılarımıza da bakabilirsiniz.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Dr. Esin Esen Seminer Notları 2007, 2009, 2019, 2020.
(2) Kahve Soğumadan Önce, Toshikazu Kawaguchi, Epsilon Yayınevi, 2021. Sayfa 81.
(3) Mesleğim Yazarlık, Haruki Murakami, Doğan Kitap, 2019. Sayfa 35, 92.
(4) “Ruhların Kaçışı”nda Japon Kültür Ögeleri, Ali Volkan Erdemir, Kafkaokur, Nisan 2021.
(5) Sadece Müzik, Haruki Murakami, Seiji Ozawa Söyleşisi, Doğan Kitap, 2021. Sayfa 100.
(6) Yastıkname, Sei Şonagon, Metis Yayınları, 2006.
(7) Semboller Nasıl Okunur?, Clare Gibson, YEM Yayın, 2013. Sayfa 154
(8) Zıtlıklar Ülkesi Japonya 3, Mustafa Balbay, Cumhuriyet, 15 Temmuz 2019.
Leave A Reply