Tiyatro
19 Nisan 2006 tarihinde sahnede izlediğimiz Kyogen Ancient Comic Play’den bir enstantane. Noh’da lüks kostümlü maskeli aktörler vardır ve Noh’un perdeleri arasındaki komik ara piyesi olan Kyogen ile birlikte sunulur; bunların her ikisi de UNESCO tarafından “başyapıt” olarak tanımlanmıştır.
- Tiyatro da 6. yüzyılda Çin’den gelmiş.
- Savaş destanları noh’ya, bunraku ve kabuki’ye sayısız tema sağlar.
- Kabuki: Ka-müzik; bu – dans, oyun; ki – beceri, ustalık anlamına geliyor. 16. yüzyılda ibadet etmek için yapılan dansların değişime uğramasıyla doğmuş. Şogun Tokugava kadınların rol almasını yasakladığı için erkekler tarafından oynanır. Geleneksel Japon dans ve şarkılarını içerir. Abartılı makyajda kullanılan kırmızı çizgiler dostluk, arkadaşlık, sevgi; mavi çizgiler kötülük, uğursuzluk ve çapkınlığı simgeler. Aktörler günlük hayatta da kadın gibi davranırlar. Çağdaş Kabuki’nin 3 türü var: Saz eşliğinde, tarihi oyunlar, aile – töre konularını işleyen oyunlar.
- Noğ / Noh: 16. yüzyılın klasik, soylular tiyatrosu. 5 türü var: Tanrıların yer aldığı Şinto öyküleri, Samuray öyküleri, kadınların aşk acıları, aklını yitirmiş kadın ve kötü ruh öyküleri. Her hareketin bir anlamı vardır, özel Noh dilini bilmeden izlenmez. Oyuncuları erkek. Maskeler kullanılır.
Kyoto’da izlediğimiz bunraku kukla tiyatro oyunu bir aşk hikayesini anlatıyordu.
- Bunraku Kukla Tiyatrosu: Kuklaya, siyah giyinmiş, ‘görünmeyen’ oyuncu can verir. Usta şamisen eşliğinde metni okurken, sazı da yönetir..
- Tiyatroda günlük siyaset yoktur.
- Japon tiyatrosunun Shakespeare’i Çikamatsu’dur.
Edebiyat
- Tiyatro, edebiyatın temelidir Japonya’da.
- Roman türünün en eski örneklerinden biri Japonya’da. Heian döneminde ( 794 – 1185 ) sarayın soylu hanımlarından Murasaki Şikibu Genci Öyküleri adlı 54 bölümlük aşk romanını yazmış. Heian Japonyası’nda prensesler hariç iyi aileden gelen hanımların adlarını kaydetmek kabalık sayılırdı. Yazarın babası sarayda görevliydi. Yazar, Heian döneminde ülkeyi imparator adına yöneten büyük Fujiwara ailesinin bir dalından geliyor. Genci, Japon edebiyatında, nesirde, bir harika sayılıyor. Modern zamanlara kadar yazılmış en iyi roman olarak kabul ediliyor.
- 1878’de konuşma ve yazı dili birleşir, hemen ardından modern dildeki ilk romanlar yayınlanır.
- Modern edebiyat hareketi Rus – Japon savaşından sonra daha da gelişmiştir.
- İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra savaş ve çağdaş meseleler yeni nesil yazarların konusu olmuştur.
- Japon yazınının amacı, dolaysız algılamaya varma ve söylevi sadeleştirmedir.
- Yalın ve şiddet içeren metinler ile cinsellik ve ölüm arasındaki ilişkiye ağırlık veren metinler Japon Edebiyatının en belirgin özelliğidir.
- Şiddetin estetikleşmesi çağdaş Japon edebiyatının karakteristiğidir.
- Japonlar romanlarında can sıkıntısı anlatmayı Ruslar gibi çok severler. Can sıkıntısının belli bir sebebi olmaz.
- Japon roman ve piyeslerinde mutlu son, son derece azdır. Mutlu bir sonuca lüzum yoktur. Istırap çekmeleri, ne pahasına olursa olsun vazifelerini yerine getirdiklerini, hiçbir şeyin onları doğru yoldan ayıramayacağını gösterir.
- İki Japon yazar, sırasıyla, Yasunari Kavabata ve Kenzaburo Oe Nobel Edebiyat Ödülü’nü almıştır.
- Japonya’nın 1960’lardan beri gözde olan, manga adı verilen bir çizgi roman endüstrisi var. Konuları çok çeşitli: Porno, romantik, politik…mangacıların Uzakdoğu’da özellikle Çin ve Güney Kore’de büyük bir meraklı kitlesi var. 1945’te Manga dergisi yayımlanmaya başlar ve bunu takip eden yıllarda manga ekolünden gelen çizgi roman dergileri kitap olarak yayımlanır. Japonya’daki yayınların %24.6’sını manga dergileri, 13.5’ini ise manga kitapları oluşturuyor. Manga çizerlerine mangaka deniyor. Mangakalar Japonya’da iyi para kazanıyor, şöhrete ulaşıyor. Manga, ergenlik çağının sonlarına gelenler ve genç yetişkinler tarafından okunuyor. Mangacılar Savaş sonrasında Japonya’nın dışa açılmasında önemli bir itici güç oldu.
Japon edebiyatından okumuş ve beğenmiş olduklarımı da paylaşıyorum:
Dağın Sesi, Yasunari Kavabata, Doğan Kitap, 2010.
Uykuda Sevilen Kızlar, Yasunari Kavabata, Çaba Yayın Dağıtım, 1988.
Beauty and Sadness, Yasunari Kavabata, Charles E. Tuttle Company, 1975.
Bin Beyaz Turna, Yasunari Kavabata, Doğan Kitap, 2005.
Çılgın Bir İhtiyarın Güncesi, Cuniçiro Tanizaki, Can Yayınları, 2006.
Bahar Karları, Yukio Mişima, Can Yayınları, 1992.
Bir Maskenin İtirafları, Yukio Mişima, Can Yayınları, 2010.
Yaz Ortasında Ölüm, Yukio Mişima, Can Yayınları, 2011.
Mişima ya da Boşluk Algısı, Marguerite Yourcenar, Can Yayınları, 2011.
Kurbanı Beslemek, Kenzaburo Oe, Can Yayınları, 1994.
Serçe Bulutu, Takashi Matsuoka, İthaki Yayınları, 2006.
Raşomon ve Diğer Öyküler, Ryunosuke Akutagava, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2010.
Kappa, Ryunosuke Akutagava, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2010.
Küçük Bey, Soseki Natsume, Oğlak Klasikleri, 2003.
İmkansızın Şarkısı, Haruki Murakami, Doğan Kitap, 2004.
Yaban Koyununun İzinde, Haruki Murakami, Doğan Kitap, 2008.
Zemberek Kuşu’nun Güncesi, Haruki Murakami, Doğan Kitap, 2005.
IQ84, Haruki Murakami, Doğan Kitap, 2009.
2012’de yayımlanan 1Q84 adlı eserinin ilk baskısı bir milyon adet yapılıyor.
Sahilde Kafka, Haruki Murakami, Doğan Kitap, 2009.
Tavan Arasındaki Buda, Julie Otsuka, Domingo, 2012.
Şeffaf Mavi, Ryu Murakami, Doğan Kitap, 2007.
Uzak Tepeler, Kazua İşiguro, Can Yayınları, 1989.
Beni Asla Bırakma, Kazuo İşiguro, YKY, 2008.
Noktürnler, Kazuo İşiguro, Turkuvaz Kitap, 2009.
Çocukluğumu Ararken, Kazuo İşiguro, Epsilon, 2000.
Leave A Reply