Hiragana genellikle kavisli, katakana ise düz çizgilidir (1). 1900 yılında resmi olarak kana biçimleri sabitlenmiştir (2). Japon grafik sanatında katakana dükkan işaretleri ve reklamcılıkta, TV, İnternet, yabancı isimler ve ödünç sözcüklerde, ünlemlerde, mimetik sözcüklerde (fonetik olarak taklit eden, anımsatan veya tarif ettiği sesi öneren kelimeler) ve uzmanlaşmış terminolojiyi aktarmakta kullanılır. Katakana kullanımı, İkinci Dünya Savaşı sonrasında artmıştır. Günümüzde gençler de karma yazılarında katakana birimlerini daha sık kullanarak daha esnek bir sohbet tonu elde ederler (3).
Hiragana kaligrafi ve diğer sanatsal anlatımlar için tercih edilir (4). Bu yazılar için ayrı alanların geçerli olması bir ihtiyaç değil, uzlaşımdır (5).
Japonca dikey sütunlar halinde yukarıdan aşağıya ve sağdan sola okunan geleneksel Çin yazısı adetini hala izler. Ancak, modern Çin yazısı gibi, pek çok Japonca metin de artık soldan sağa okunan yatay satırlarla yazılmaktadır. Sözcük bölünmesi hala yoktur (6).
Japonya’nın Ortaçağı boyunca kanji ülkenin saygın yazısı olarak kaldı. Kanji, Kore’deki hanja gibi Japonya’nın başlıca yazısı olarak uzun süre etkisini korudu. Devlet belgeleri katakana ile yazıldı. 1700’lere kadar kadınlar hiragana ve katakana yazısını kullandılar ancak 1700’lerde kadınların kanji kullanmasına izin verildi. Günümüzde Japonya’da herhangi bir yazı sistemi ya da yazısına toplumsal cinsiyet kısıtlaması yoktur (7).
Hiragana ve katakana hece dizgelerinden her biri, modern Japon konuşmasındaki her şeyi tümüyle aktarma kapasitesine sahiptir. Çoğu kitapta kanji’ler yanlarında minyatür hiragana yazısıyla birlikte görülür. Bunlara furigana ya da eklenmiş kana denir. Furigana, kanji karakterlerini seslendirir.
Günümüz Japon söz dağarcığının yarısından fazlası Sino-Japonca ödünç sözcüklerden yani Japon fonolojisinde (sesinde) Çin sözcüklerinden oluşur. Bu da Çin’in Japon dili üzerindeki devasa etkisini gösterir.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Yazının Tarihi, Steven Roger Fischer, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022. Sayfa 217.
(2) A.g.e., sayfa 218.
(3) A.g.e., sayfa 218, 219.
(4) A.g.e., sayfa 217.
(5) A.g.e., sayfa 220.
(6) A.g.e., sayfa 222.
(7) A.g.e., sayfa 216.
Leave A Reply