Küçük Ulusların Küçük Edebiyatı

• Milan Kundera kendi ülkesini de aralarına kattığı, Birinci Dünya’nın dışında kalan ulusların ürettiği edebiyatı “küçük edebiyat” olarak adlandırır. Ona göre “küçük ulus” kavramı, bir durumu, bir yazgıyı belirtir. Bu uluslar, varlıklarının sürekli olarak tehdit edildiğini ya da tehlikeye düştüğünü görürler.
• Nietzsche Alman karakterini şiddetle eleştirdiği zaman, Stendhal İtalya’yı vatanı ilan ettiği zaman, hiçbir Alman, hiçbir Fransız bundan alınmaz; oysa bir Yunan ya da bir Çek aynı şeyi söylemeye kalksa hain ilan edilirdi, diyor Kundera Saptırılmış Vasiyetler’de.
• Polonya ile İspanya arasında nüfus bakımından pek fark olmamasına rağmen İspanya varoluşu boyunca kendini asla tehdit altında hissetmemiş eski bir güçtür. Polonya ise varoluşunun her anında tehdit altında olmuştur. Küçük ulusları karakterize eden temel özellik, tarih boyunca onları aşan, onları kale almayan, hatta onları fark etmeyen küstah güçlere karşı savunma halinde olmalarıdır. Bu durum, kaçınılmaz olarak iktidarsızlık hissini de beraberinde getirir, diye yazıyor Kundera.
• Bu yüzden “küçük” edebiyatların yapısal özelliklerinden biri ulusal ya da milliyetçi olmalarıdır. Yazarları, ulusal ya da popüler temaya bir anlamda mecburdurlar. Küçük edebiyat çoğu zaman askerlik, bayrak, savaş anıları, geçmiş kahramanlık günleri, kanlı savaş anıları gibi temalarla doludur.
• Fredric Jameson da Üçüncü Dünya Edebiyatı’nda, bireysel bir deneyimi anlatma çabası taşıyan her öykünün sonuçta kolektif bir deneyimi içermek zorunda olduğunu öne sürer.
• “Küçük edebiyat” yazarları ya dünya edebiyatının baskın bir diline tercüme edilerek edebiyatta bir varlık kazanmak ya da görünmezliğe mahkum olmak durumundadırlar, iddiası öne sürülüyor.

Yararlanılan Kaynak

Tercüme Edilen Dünyaların Edebiyatı, Ramazan Kaya, Kırık Saat, Şubat-Mart-Nisan 2020.

Saptırılmış Vasiyetler, Milan Kundera, Can Yayınları, 1994.