Manastır ya da bugünkü adıyla Bitola.
Atatürk’ün baba tarafı Konya’dan Aydın-Söke’ye gelmiş Kızıl Oğuz Yörüklerindendir ve Osmanlı’nın bölgeyi Türkleştirme çalışmaları doğrultusunda Makedonya’ya gönderilmişlerdir. Daha sonra ailenin bir kısmı Selanik’e göç etmiştir. Aynı şekilde aslen Karamanlı olan Zübeyde Hanım’ın ailesi de Selanik’in Langaza kasabasına gönderilmişlerdir.
Atatürk’ün 1899’da Manastır’da bitirdiği askeri lise günümüzde müze ve sanat merkezi olarak hizmet veriyor.
Fotoğraflar: Füsun Kavrakoğlu, 2018.
- 19. yüzyıl sonunda Sultan II. Abdülhamid’e karşı Makedon-Ermeni-Jön Türk yakınlaşması yaşandı. Ancak bu üç partinin de hem kendi içlerinde hem de birbirleriyle uzlaşamadıkları hususlar vardı. Evrim ile devrim, adem-i merkeziyetçilik ile merkeziyetçilik konularında fikir ayrılıkları vardı. Genç Osmanlı subayları ile yakınlık kuran Makedon devrimciler onlara çete savaşı tekniklerini öğretmişlerdi. 1907’de Terakki ve İttihat Cemiyeti Rumeli’deki örgütlenmesinde Makedon IMRO ve Ermeni Taşnak örgütlerinin modelini benimsedi; bir fedai teşkilatı kurarak vurucu bir güce sahip oldu. Cemiyetin askeri kanadı, daha çok III. Ordu’ya, biraz da II. Ordu’ya mensup subay, silahşor veya fedailerden oluşan bir cunta görünümü kazandı. Cemiyet Manastır, Firzovik, Serez ve Üsküp başta olmak üzere Rumeli’de pek çok yerde asker ve sivil ortak eylemler tertip etti, gösteri ve mitingler düzenledi, suikastlar yaptı. IMRO’nun Serez Grubu, Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde özerk bir Makedonya istiyordu.
- Makedonya’da ve Doğu Anadolu’da ayrılıkçı örgütlerin Osmanlı düzenine baş kaldırdıkları 1894 yılında Yunanistan da hareketlendi.
- 20. yüzyıla girerken Makedonya Osmanlı İmparatorluğu’nda gayrimüslim nüfusun çoğunlukta olduğu tek bölgeydi. Makedonya’nın büyük kentlerinde ahali daha çok Rum ve Yahudi; kırsal kesimde ise Bulgar kökenli köylülerdi. Yahudiler ve Ermeniler dışındaki gayrimüslim nüfusun büyük çoğunluğunun dili Bulgarca idi. Makedonya’dan dışarıya gerçekleşen mevsimlik veya kalıcı göç sonucu kırsal kesimde daimi bir işgücü açığı yaşanır, bu açık genellikle Doğu Anadolu’dan gelen Kürtler tarafından kapatılırdı.
- Balkan devletlerinin arasındaki Makedonya rekabeti, Osmanlılara karşı ittifak oluşturmalarının önündeki en büyük engeldi.
Atatürk, Bitola, Doğu Anadolu, Ermeni Taşnak, IMRO’nun Serez Grubu, Langaza, Makedon IMRO, Makedon-Ermeni-Jön Türk, Makedonya, manastır, Osmanlı İmparatorluğu, Selanik, Sultan II. Abdülhamid, Terakki ve İttihat Cemiyeti, Zübeyde Hanım
Leave A Reply