
Ohri’de, özellikle de eski şehirde, bir çok kilise ve manastır var. Bunlardan biri, 1295 yılında eski şehrin Üst Kapı’sına yakın yapılmış olan Aziz Kliment Kilisesi. Haç planlı kilisenin avlusu çukurda.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2018.
- Meşrutiyetin yarattığı olumlu ortam uzun ömürlü olmadı: 1909’da Adana’da Ermeniler’in başına gelenler; 1911 yılında Bulgar çetelerin Makedonya’da tekrar tedhiş hareketlerine başlamaları gibi.
- Padişah V. Mehmet Reşat 1911’de Kosova’ya gitti. Her zaman padişaha bağlılığı ile bilinen Kosova’da ilgi beklendiği gibi olmadı. Padişahı karşılamak için İpek, Yakova ve Prizren’den temsilci gelmedi. Buna karşılık Selanik, Manastır, Üsküp ve Priştine gibi kent merkezlerinde halk Sultanı coşkuyla karşıladı. Bazı isyancılar gelip teslim oldular. Kosova sahrasında binlerce Arnavut’un katılımıyla Cuma namazı kılındı.
- 1912 yılındaki Birinci Balkan Harbi’nde Osmanlı İmparatorluğu Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan ve Karadağ’la yaptığı savaş sonucunda Balkan topraklarının çoğunu kaybetmiş, elinde küçük bir Makedonya kalmıştı. İkinci Balkan Savaşı da hemen 1913’te başlamıştı.
- Arnavutluk’un tek bir vilayet olması, eğitimin Hint-Avrupa dilleri grubundaki Arnavutça ile ve 1908 Manastır Ulusal Kongresinde alınan kararla 36 harften oluşan Arnavut alfabesi ile yapılması, Arnavutluk’ta toplanan eğitim vergisiyle okulların açılması, Arnavutluk’a Arnavut devlet memurlarının tayini ve mahkeme dilinin Arnavutça olması, barış zamanlarında askerlik hizmetinin Arnavutluk’ta yerine getirilmesi gibi 1878’den beri fazla değişmeyen taleplerle, ama bu defa hem Müslüman hem Hıristiyan Arnavutların katıldığı Büyük Arnavutluk İsyanı 1912’de başladı. Aslında Arnavut alfabesinin Arap veya Latin harflerine göre düzenlenmesi ve Arnavutça eğitim konularında Arnavutlar arasında görüş ayrılıkları vardı. İsyancılara karşı gönderilen birliklerdeki Arnavut subaylar ve neferler kitleler halinde firar etmeye başladılar. Asiler Debre, Filibe, Manastır ve Üsküp’ü ele geçirdiler. Babıali, taleplerin çoğunu kabul edince asiler Üsküp’ü boşalttılar ve isyan sona erdi.
- Bulgarlara ve Sırplara kaybedilen savaşlar sonucunda 1912 yılında Sırp ordusu Üsküp’ü ele geçirip Manastır’a ilerledi. Bulgar ve Yunan orduları arasında, Selanik’i ele geçirmek için, kıyasıya bir yarış vardı. 9 Kasım’da Yunan ordusu güneyden, Bulgar ordusu kuzeyden Selanik varoşlarına ulaştılar. 10 Kasım’da Yunan, 11 Kasım’da Bulgar askerleri Selanik’e girdiler. Sırplar 19 Kasım’da Manastır’ı, 21 Kasım’da Ohri’yi ele geçirdiler. Kasım 1912’de Bulgar ordusu Çatalca’daydı. Osmanlı ve Bulgar orduları Çatalca siperlerinde aylarca karşılıklı beklediler. Açlık ve kolera ile uğraşmakta olmalarına rağmen İstanbul’a saldırmaya karar verdiler ama yenildiler. Bulgarlar Manastır’ı istedikleri için Sırplarla aralarında anlaşmazlık çıkmış, Sırbistan Edirne kuşatmasında Bulgarlarla birlikte çarpışan askerlerinin bir kısmını geri çekmişti. Bulgarlar İstanbul’un peşindeyken Yunan ve Sırp orduları neredeyse tüm Makedonya’yı rahatça aralarında paylaştılar. Böylece Bulgarların Makedonya üzerindeki iddiaları zayıflamış oldu.

Aziz Kliment Kilisesi’nin içinden.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2018.
Arnavut alfabesi, Arnavut subaylar, Aziz Kliment Kilisesi, Aziz Kliment Kilisesi’nin içinden, Birinci Balkan Harbi, Bulgaristan, Büyük Arnavutluk İsyanı 1912, Çatalca, Debre, Filibe, İkinci Balkan Savaşı, Kosova, Makedonya, manastır, Ohri, Osmanlı İmparatorluğu, Padişah V. Mehmet Reşat, Selanik, Sırbistan, Üsküp, Yunanistan
Leave A Reply