
Rashid Johnson (1977-) İsimsiz Kaçış Kolajı adlı eserinde doğayla ilgili imgelerinde insan sureti gölgede kalmış ya da kılık değiştirmiş halde görünüyor. Sanatçının eserlerinde bilinmeyen yerlerde dolaşmanın yarattığı endişeyle birlikte, benzer kimlik özelliklerine sahip bir başkasının varlığının verdiği iç rahatlığını yansıtıyor.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, İstanbul Bienali 2019.
Mutfakları “milli” olarak etiketleme hevesi, milliyetçiliğin doğasından ve ulus devletin politik amaçlarından bağımsız ele alınamaz. Milli mutfaklar ve milli yemekler de birçok başka “milli” olduğunu iddia edilegelen maddi kültür unsuru gibi tamamen kurgusaldır. Bir mutfağı “milli” olarak etiketlemek için kullanılabilecek her türlü unsur, millilik iddiasına konu olduğu andan itibaren ulus kurgusunun da parçası olur (1). Milli mutfak kavramsallaştırması, maddi kültür unsurları aracılığıyla ulus denilen kurgusal cemaate somut bir karakter sağlamaya, ona bir kimlik üretmeye, cemaatin mensuplarını ortak bir pratik etrafında birleştirmeye imkan verir. Söz konusu kimlik, karakter ve ortaklaşma cemaatin bir aradalığını gösterdiği kadar, diğer topluluklardan ve uluslardan ayırt edilmesine de yaramalıdır. Milliyetçilik üzerine çalışmalarda vurgulanageldiği üzere, ulus kimliğini yaratma ve koruma süreçleri mutlak surette bir “öteki”nin varlığına, “biz”e dahil olmayan ve olamayacak olana/olanlara ihtiyaç duyar. Dolayısıyla bir milli mutfağa ait olduğu iddia edilen yemek ve yiyeceklere komşu milletlerin de sahip çıkması, maddi kültür unsurları ile çizilmiş olan ve ulusu kendinden olmayanlarla ayırmakta kullanılan sınırları muğlaklaştırır. Böylelikle milliyetçi tahayyülde travmatik bir kırılma olasılığını ortaya çıkarır. Ötekiler bizi taklit etmekte, hatta kültürümüzü çalmaktadır! Mutfak kültürü hem orijinalliğimizi ve üstünlüğümüzü tescil eder, hem de “öteki”nin hasetini ve ayıbını tespit ve ifşa etmeye yarar (2). Oysa “milli” mutfak argümanı imkansızdır; yemekler, yiyecekler ve pişirme teknikleri ulus devlet sınırlarına uymaz; mutfak kültürü milli değil, olsa olsa bölgesel olabilir. Milli mutfak kültürü söz konusu ulus devletin sınırları içerisinde her yerde aynı tarihsel geçmişe sahip olmayabilir (3).
Yararlanılan Kaynak
(1) Mutfakta Tarih, Burak Onaran, İletişim Yayınları, 2022. Sayfa 72.
(2) A.g.e., sayfa 73.
(3) A.g.e., sayfa 74, 75.
Leave A Reply