
Hiva’da öğle yemeği yemek ve köçekleri izlemek için II. Muhammed Rasim Han’ın yazlık sarayı olan 1897 yılı yapımı Kibla Tozabag’a gittik. Burası şehrin 2 kilometre dışında, güzel bir bahçe içinde, üç avlulu bir yapı. Sarayın Avrupa stili büyük pencereleri var. Yazlık kışlık camileri, medresesi, ahırı ve değirmeni var. Kapılarını Alman ustalar yapmış.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu

Köçekler Orta Asya’da hep saygı gören bir grup olmuş, Hanların yanında, saraylarda yer almış.
Osmanlı seyyahı Mehmet Emin Efendi’nin yazdığına göre, Orta Asya’da köçeklere fevkalade itibar edilirmiş. En vakarlı adamlar bile meclislerine köçekleri davet edip oynatırlar; pazar, sokak ve çayhanelerde bile birer köçek bulunurmuş; onlar çay ikram eder, onlara iltifat edilirmiş.

Matematik, gökbilim ve coğrafya alanlarında çalışmış bir bilim adamı olan Ebu Cafer Muhammed bin Mûsâ el-Harezmi, 780 yılında Harezm bölgesinin Hive şehrinde dünyaya gelmiş, 850 yılında Bağdat’ta vefat etmiştir.
İlmî konulara meraklı olan Harezmi bu konularda çalışma idealini gerçekleştirmek için Bağdat’a yerleşmiş, bilginleri himayesi ile meşhur olan Abbasi Halifesi Mem’un Harezmi’yi Bağdat Saray Kütüphanesi’nin idaresinde görevlendirmiştir. Harezmi’nin matematik alanındaki çalışmaları cebir konusunun temelini oluşturmuştur. Bu konuda yazdığı kitabın Latinceye tercüme edilmesi sonucu sembollerden oluşan bu sistem ve sıfır, 12. yüzyılda batı dünyasına sunulmuştur. Matematik tarihinde, birinci ve ikinci dereceden denklemlerin sistematik çözümlerinin yer aldığı ilk eseri de Harezmi yazmıştır. Bu nedenle Harezmi, Diophantus (d. MS 200) ile birlikte “cebirin babası” olarak bilinir. Cebir sözcüğü de Harezmi’nin eserlerinin birinin adından gelmektedir. Bu eser aynı zamanda doğu ve batının ilk müstakil cebir kitabı olma özelliğini taşımaktadır. Harezmi sıfır rakamını ve x bilinmeyenini kullandığı bilinen ilk kişidir.
Harezmi coğrafya alanında da tanınmış biridir ve coğrafya alanında birçok araştırmalar yapmıştır. Dağlar ve kum yuvaları konusunda ölçüm ve hesaplamaları bulunmaktadır.
SSCB döneminde Harezmi’nin 1200. yaş günü anısına pul basılmıştır.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu

Şehre girdiğimiz kapıdan çıkıyoruz: Ata Darvaza (Büyük Baba Kapısı). Bu kapının yüksekliği 10 metre, genişliği ise 4 metre. 18. yüzyılda yapılmış bir kapı. Eski şehrin kapıları 1920 yılına gelindiğinde bakımsızlıktan yıkılmıştı. 1975’de restore edilmişler.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu

İçan Kale denilen eski şehrin surlarının yüksekliği 7-8 metre.
Artık Hiva’dan ayrılıyoruz.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu
Leave A Reply