Puşkin ve Bazı Etkileri 1

• Gogol’a, Ölü Canlar’ın konusunun dostu Aleksandr Puşkin (1799-1837) tarafından verildiği söylenir. Gogol da ciddi konuları ele almasında ve konu seçiminde Puşkin’in etkisi olduğunu kabul eder (1).

Tolstoy, Savaş ve Barış’ı yazarken Yüzbaşı’nın Kızı’ndan esinlenmiştir. Anna Karenina’nın ilham perilerinden biri Puşkin’in güzelliği dillere destan olmuş büyük kızı Maria Puşkina’dır (1832-1919). Ancak Anna tek bir kadın değildir. Tolstoy onu çevresindeki pek çok kadını birleştirerek yaratmıştır. İntihar eden komşu kadın, evlilik dışı hamile kalan kendi kız kardeşi de Anna’ya katkı yapmıştır (1).
Puşkin, Natalya Gonçarova ile 1831’de büyük bir aşkla evlenmiş ve bu evlilikten dört çocuğu olmuştur. Maria’dan sonra Aleksandr Puşkin (1833-1914), Grigory Puşkin (1835-1905), Natalia Puşkina (1836-1913) doğmuştur (2).
Fotoğraf: Maria Puşkina, tr.ellas-cookies.com

• Suç ve Ceza’nın ünlü baltasının esin kaynağının, Yüzbaşı’nın Kızı’ndaki karakterlerden birinin rüyasındaki sekans olduğu düşünülür (1).
• Ataol Behramoğlu, Maça Kızı’nın kahramanı Hermann’ı Raskolnikov’un ön örneği olarak görür. Dostoyevski, “Puşkin, bize gelecekten haber veren bir ermiştir,” dediği bilinir (3).
• 19. yüzyıl başlarında Avrupa’da Puşkin ile Gogol’ün eserlerinden çeviriler yapılmıştı ama bunlar pek acemice çevirilerdi. Çok az Avrupa üniversitesinde Slavca ya da Rusça bölümleri vardı. Rus edebiyatını aktaracak ehil çevirmen sıkıntısı da söz konusuydu. 1840’larda durum değişmeye başladı. 1850’lerde Puşkin, Gogol, Lermontov ve Turgenyev’den Fransızcaya bir dizi doğru ve rahat okunur çeviri yapıldı. İspanyol Çingene yaşamını konu alan Carmen (1845) adlı kısa romanda Prosper Mérimée Puşkin’in Çingeneler adlı şiirinden esinlendi. Mérimée’nin Maça Kızı çevirisinin İngilizce versiyonu 1850-1854 yılları arasında birkaç kez yeniden basıldı. Yazar, Rus edebiyatını çevirmede 1857’de tanıştığı Turgenyev ile yakın işbirliği yapmıştı. Turgenyev, 1840’lı ve 1850’li yıllarda Rus yazarların Avrupa’da daha çok tanınmasında hayati rol oynadı. Sonraki 30 yılda bu rolü daha da genişleyecek, Rusya ile Batı arasında bir kültür aracısı olmaya devam edecekti. Turgenyev Rus kültürünün egzotikleştirilmesine karşı durmaya çalıştı. Puşkin, Tolstoy ve Çaykovski büyük sanatçılardı; onların Rus olması, Avrupalı olmalarına engel olmamalıydı. 1878’de Paris’te yapılan Uluslararası Yazarlar Kongresi’nde, Fransız yazarların Rus edebiyatının Avrupa sahnesine çıkışına katkıda bulunduğunu, Puşkin, Lermontov ve Gogol’ün artık onların meslektaşları olduğunu söylemişti. Turgenyev öldüğünde “öğretmeni” Puşkin’in ayakları dibinde yatmak istediğini ama kendisini bu şerefe layık görmediğini eklemişti.
• Sürgündeki Aleksandr Puşkin de Odesa’da 1823-1824 sezonunda sahnelendiğini duyduğu Rossini operalarından ilhamla manzum romanı Yevgeni Onegin’de (1825) anlatıcıya opera sarayını izlettirmişti.
• Pauline Viardot, Turgenyev’in çevirmen olarak yardım etmesiyle, bir çoğu Puşkin’e ait Rusça şiirlere dayalı 12 şarkılı bir albüm bestelemişti.
• Rusya’da 1857 yılında yazarların ölümünden sonra 25 yıl olan telif hakkını koruma süresi 50 yıla çıkartıldı. Puşkin’in dul eşi, ikinci kocasının hükümet bağlantıları aracılığıyla bu uzatmayı sağlamada önemli bir rol oynadı.

Yararlanılan Kaynaklar

1. Yaşamın Düellosu Puşkin’in Tetiği, Zeynep Merdan, Sabit Fikir, Eylül 2021.
2. tr.m.wikipedia.org
3. baskahaber.org
4. Avrupalılar, Orlando Figes, YKY, 2020. Sayfa 183, 362, 397, 446, 25, 288, 173.