Sami çadırı koni şeklinde. İskeleti genellikle 3 metre uzunluğunda 4 kayın gövdesinden oluşuyor. Ren geyiği postları ise çadırın çeperini oluşturuyor. Orta bölüm tüm göçebe çadırlarında olduğu gibi kutsal kabul edilen ocağa ayrılmış (1).
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Arcticum, 2023.
Rovaniemi’deki müzede sergilenmekte olan ahşap kızak.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2023.
19. yüzyılın başlarında İsveç, Norveç ve Finlandiya arasında ulusal sınırların oluşması Samileri parçalanmaya ve dağılmaya götürmüş. Binlerce yıldır ren geyiklerinin göç yollarını takip ederek yaşamlarını sürdüren Samilerin karşısında artık sınırlar varmış. Norveç ve İsveç’te Samilere ana dillerinde konuşmak da yasaklanmış (2). Samiler büyük bir baskı ve asimilasyona uğramışlar. Hayvancılık dışında farklı ekonomik faaliyetlere yönelmeleri istenmiş, yer yer buna mecbur bırakılmışlar. Ne zaman ki bir küçük topluluğa indirgenmişler, artık tehdit olarak algılanmaktan çıkmışlar. Kültürel haklarını önce Finlandiya’da elde etmeye başlamışlar. Samilerin toplam nüfusları 85.000 ile 135.000 kişi arasındadır. Norveç’te 60- 100.000 arası, İsveç’te 15-25.000 arası, Finlandiya’da 6.500, Rusya’da 2.000 civarında Sami yaşadığı ifade ediliyor. Bugün Finlandiya, Norveç, İsveç’te Sami parlamentoları bulunuyor. Onların seçtiği temsilciler daha çok kültür ve çevre ile ilgili konularda görüş bildirip mücadele ediyorlar. Tarım, hayvancılık, avcılık, balıkçılık yapıyorlar. Kutup kıyılarında yaşayanlar tamamen yerleşik yaşama geçmişler. Bunlar, Samilerin en yoksul grubunu oluşturuyorlar (3).
Samiler, kısa boylu, koyu renk saçlı, daha çok Asyatik özelliğe sahip yüz yapıları ve hafif çekik gözleri ile İskandinavlardan ayrılıyorlar (4).
1986 yılında Samiler bir bayrak benimsemişler. Bu bayrak üzerinde Samilerin geleneksel renkleri olan kırmızı, yeşil, mavi ve sarı renkler var. Daire şaman davulunu, dairenin kırmızı yarısı güneşi, mavi yarısı ayı ifade ediyor. Bir yoruma göre de kırmızı sıcaklık ve sevginin ifadesi olan ateşi, mavi suyu, yeşil doğayı ve toprağı, sarı ise güneşi temsil ediyor. Samilerin bir ulusal marşları da var (5).
Finlandiya Lapland’ında Samilerin ülkesi Rovaniemi’den başlıyor. Şehir, Kuzey Kutup dairesinin 10 km güneyinde. İkinci Dünya Savaşı‘nda Finlandiya ile aynı tarafta olan Alman orduları buraya yerleşmiş. Almanlar buradan çekilirken kentin %90’ını yakmışlar (6). Şehir, 1946’da yeniden kurulurken planlama işi Alvar Aalto tarafından gerçekleştirilmiş (7).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Lapland Finlandiya’da Bir Kış Masalı, Yıldırım Büktel, e Yayınları, 2017. Sayfa 53.
(2) A.g.e., sayfa 43.
(3) A.g.e., sayfa 44.
(4) A.g.e., sayfa 45.
(5) A.g.e., sayfa 46.
(6) A.g.e., sayfa 47.
(7) A.g.e., sayfa 49.
Leave A Reply