- Kalkolitik kültürde taş aletlerin yanında çok az da olsa madenden yapılmış aletler de kullanılmıştır.
- Orta Kalkolitik Çağ, MÖ 5000’li yılların ortalarından itibaren, Güney Mezopotamya’da Halaf Kültürünü izleyen Obeyd Kültürü (MÖ 5.900 – 4.300) ve Orta Uruk (MÖ 3700’lerden itibaren) kültürleri ile temsil edilir. Küçük yerleşim birimlerinin genişleyerek kentleşmeye başladığı dönemdir.
- Ticaret gerek kara yolu ile gerekse su üzerinden kuzeye yayılmış, Anadolu ve Mezopotamya kültürleri arasında etkileşim artmaya başlamıştır.
- Ticaret kil mühür baskılarıyla yani bulla’lar ile kayıt altına alınmaya başlamıştır. Çağ boyunca madenleri işleme gelişmeye devam etmiştir.
- Yerel yöneticiler artan ticaret ve madencilikle zenginleşerek güç kazanmış, bağımsız birer siyasi güce dönüşmeye başlamışlardır.
- Son Kalkolitik Çağ MÖ 4000’lerin başlarından itibaren Mezopotamya’da yazının kullanılmaya başladığı dönemdir. Uruk, Son Uruk/Kuzey Uruk dönemiyle eşleşir.
MÖ 4. binyılda, Uruk Kültürü’nde, tapınak gibi anıtsal yapılarda fırınlanmış kil çiviler, daha sonraki dönemlerin mozaiklerine benzer şekilde duvar süslemesinde kullanılmıştır. Bir ucu sivriltilmiş konik kil çivilerin ıslak ve kalın sıva zemine yerleştirilmesiyle oluşan bezeme, daha sonra her bir kil çivinin renklendirilmesiyle tamamlanıyordu. İlk kez Güney Mezopotamya’da kullanılmış olan yöntem, Orta Fırat bölgesindeki ticaret kolonilerinde de kullanılmıştır. Alttaki fotoğrafta yer alan pişmiş topraktan duvar mozaik çivileri Kalkolitik Dönemdendir ve Şanlıurfa’da Hassek Höyük’te bulunmuştur.
Fotoğraflar: Füsun Kavrakoğlu
- Ticaret, kil tabletler üzerinde resim yazısıyla (piktografi) kayıt altına alınmıştır.
- Büyük ve orta boyutlu kentler ile kırsal tarımcı yerleşimlerden oluşan hiyerarşik düzen ortaya çıkmaya başlamıştır. Kentleşme sürecine giren toplulukların, tarımcı köylerin ekonomik çıkar bölgesi oluşturması dünyada ilk kez Kalkolitik Çağ’da görülür.
- Merkezi gücün (dinsel, ekonomik ve yönetsel) ve toplumsal sınıfların belirginleşmeye başladığı dönemdir. Artık ibadeti yönlendiren, malların dağıtımını elinde bulunduran seçkinler sınıfı vardır.
- Bu dönemde Fırat Vadisi’nde, Şanlıurfa bölgesinde yoğun yerleşim vardır.
- Kalkolitik kültürün Anadolu’daki en önemli merkezi Hacılar (Kayseri), Canhasan (Karaman) ile Beycesultan’dır (Denizli). İlk kez bu çağda, kentin etrafı kerpiç bir surla çevrilmiştir. Hacılar’da, bu devre ait evler taş temelli, kerpiç duvarlı, düz damlı, basit planlı yapılardır. Canhasan evleri dikdörtgen ve kare planlı, sıvalı kerpiç duvarları çok kalın evlerdir. Anadolu’da Kalkolitik Çağ’ın diğer yerleşimleri Kusura (Afyon), Alişar (Yozgat), Alacahöyük ile Büyük Güllücek’tir (Çorum). Buralarda birçok ana tanrıça figürinleri bulunmuştur.
Afyon, Alacahöyük, Beycesultan, Büyük Güllücek, canhasan, Çorum, Denizli, Fırat Vadisi, Hacılar, Halaf Kültürü, Hassek Höyük, Kalkolitik Çağ, Kalkolitik kültür, karaman, Kayseri, Kusura, Obeyd Kültürü, Orta Fırat bölgesi, Orta Kalkolitik Çağ, Orta Uruk, piktografi, Sanliurfa, Şanlıurfa Müzesi, Son Kalkolitik Çağ, Tarih Öncesi Devirler, Uruk Kültürü, Yozgat
Leave A Reply