Seramik 1

Kaynak: İzmir Arkeoloji Müzesi, 2022.

İnsanın Neolitik Dönemde tarıma ve dolayısıyla yerleşik düzene geçmesi sırasındaki en önemli buluşlarından birisi de seramik üretimini gerçekleştirmesidir. Erken Tunç Çağı‘nda (MÖ 3000’ler) hızlı çarkın kullanılmaya başlaması ile seramik sanatı bir endüstri halini almıştır. MÖ 1. bin içinde ise figürlü ve konulu üretim yoğunluk kazanmıştır.

Seramik, pişirilmiş topraktan yapılan ve pişirildiği için sağlam olan araç gerecin genel adıdır. Seramiğin ana maddesi kildir. Üretim aşamasında, kille karıştırılan çeşitli katkı maddelerinin su ile çamur hale getirilmesi, daha sonra elde, çarkta ve kalıpta biçimlendirilmesi ve kurutulup pişirilmesi sonucunda elde edilen her türlü nesne bu tanıma girmektedir. Başlangıçta sadece güneşte kurutulan kil daha sonraki devirlerde fırınlanıp boyanarak bazen günlük kullanım eşyası bazen de bir sanat eseri olarak üretilmiştir.

Seramik deyimi köken olarak Yunanca “çömlekçi kili” anlamındaki keramos kelimesinden gelir. Bu nedenle seramik yerine keramik deyimi de kullanılır. Dilimize Fransızcadan girmiştir.

Seramiğin ana maddesi olan kil, doğadaki kil yataklarından çıkarılır. Bu kilin, işlenebilecek duruma gelmesi için başlıca şu aşamalardan geçmesi gerekmektedir:

1- Ham kil çeşitli mekanik yollarla küçük parçacıklar haline getirilir. Gerektiğinde elekten geçirilerek iri tanelerden ve yabancı maddelerden arındırılır.

2- Elenen kil kademeli çamur hazırlama havuzuna yerleştirilir. Kilin üzerine yeterince su ilave edilerek erimeye bırakılır ve bulamaç haline getirilir.

3- Bulamaç halindeki kil son olarak dinlendirme havuzuna aktarılır. Burada kil, özümlemeye ve suyunu çekmeye bırakılır.

4- Suyunu atan kil, havuzdan çıkarılarak iyice yoğrulur ve kullanıma hazır hale getirilir.

Elde edilen bu kilden istenilen formun oluşturulabilmesi için başlıca üç yöntem uygulanır:

1- Elle şekillendirme

2- Kalıpla şekillendirme

3- Çarkta şekillendirme

Şekillendirilmiş olan kilin dayanıklı hale dönüştürülebilmesi için belirli ısılarda pişirilmesi gerekir. Bunlar içerdikleri bileşimlere ve niteliklere göre 700-2000 santigrat derece arasında en az bir kez pişirilirler. Bu aşamadan sonra kap sırlanacak ise ikinci kez, sır üstü dekorlanacak ise boyaların cinsine ve olgunlaşma derecelerine göre üçüncü kez pişirilebilirler.

Seramik ürünler, üretildikleri dönemin kullanım gerecidirler. Günümüzde ise, arkeolojik yüzey araştırmalarında toprak altındaki yerleşim hakkında bilgi vermesi bakımından önemli belge niteliği taşırlar.

Kazılar arasında ele geçen seramik ürünler ise, daha geniş anlamda diğer yerleşim merkezleri ile olan ilişkileri ortaya koyması ve buna bağlı olarak kültür tabakalarının tarihlendirilmesine yardımcı olan verilerdir.

Özellikle MÖ 7., 6. ve 5. yüzyıllarda üretilen ve üzerinde çeşitli figürlü anlatımların bulunan seramikler toplumların sosyal yaşamları, dinleri, gelenekleri, mutfak kültürleri ve sanatları hakkında bilgi veren kaynaklardır.

Yararlanılan Kaynak

İzmir Arkeoloji Müzesi, bilgilendirme levhaları.