Antalya Bademağacı’nda yaşanan ilk kültür dönemi Neolitik Çağa aittir. Bademağacı Höyüğü’ndeki ilk yerleşimin, MÖ 7000 yılı dolaylarında, Erken Neolitik Çağ’da başladığı, MÖ 5500 civarında sona erdiği anlaşılmaktadır. Neolitik yerleşmelerin ardından uzunca bir süre höyükte yaşanmamıştır. İkinci kültür dönemi yaklaşık MÖ 2600’lerde, İlk Tunç Çağının ortalarında başlamış, yaklaşık 300 yıl sürmüş Orta Tunç Çağı yerleşkeleridir. Zaman içinde bazı megaronların yerine yenilerinin yapıldığı, bu arada yerleşkenin planlanmasında da değişiklikler olduğu saptanmıştır. Tabakalaşma çizelgesinin en geç basamağı, kazılar sırasında ait olduğu dönemin hiçbir yerleşme kalıntısı ele geçmeyen, sadece höyüğün tepesindeki şapel ile temsil edilen milattan sonra birinci bin yıla tarihlenen Erken Hristiyanlık dönemidir.
Tankard, Orta ve Batı Anadolu’da Erken Tunç Çağı’nda içki kabı olarak kullanılmıştır. Düz dipli, yuvarlak kesitli çift kulplu, düz basit ağız kenarlı ve küresel gövdelidir. En belirgin özelliği çift kulplu olmasıdır. Tankardlar ilk kez Erken Tunç Çağı II‘de ortaya çıkmış ve Erken Tunç Çağı III sonuna kadar kullanılmıştır. Elmalı Karataş‘ta ortaya çıkmış olan erken örneklerden biridir.
Fotoğraflar: Füsun Kavrakoğlu, Antalya Müzesi, 2024.
İlk Tunç Çağı boyunca Bademağacı’nda tekdüze bir çömlekçilik geleneği hakim olmuş, halkın günlük gereksinimini karşılayabilecek kaplar elde ve çömlekçi çarkında yapılmıştır. Çanak çömleğin yaklaşık %95’i kırmızı ve gri-siyah renkte iki büyük gruptan oluşmaktadır. Her iki grupta da kalınca kenarlı, içi ve dışı iyice astarlı, çoğunluğu açkılanmış, orta ve iyi derecelerde fırınlanmış kaplar dikkati çekmektedir.
Açkı, çömlekçilikte seramik formların dış yüzeyinin fırınlanmadan önce bir metal parçasının keskin kenarı, sivri taş, kemik ya da cam kullanılarak seramik yüzeyin pürüzsüzleştirilmesi ve parlatılması işlemidir. İşlem hem yaş seramiğe hem de kurumuş yüzeye uygulanabilir, böylelikle farklı parlaklık elde edilir. Bu işlem, seramik yüzeyin su emme özelliğini gidermek için uygulanmaktaydı. Açkının parlatma etkisi genellikle fırınlamadan sonra daha net ortaya çıkar. Genelde dış yüzeyi süslemek için kullanılan açkı, bazen kapaksız kaselerin içini süslemek için de kullanılır.
İri boy tabaklar, derin, bazen kaidesi olan çanaklar, yayvan gaga ağızlı bodur testicikler ve testiler, devrik ağızlı, yüksek boyunlu ya da küresel gövdeli üç ayaklı iri çömlekler, en çok rastlanan kap türleridir. Arada uzun boyunlu, gaga ağızlı zarif testiler ve çömlekler de vardır. Kapların pek azının üzerine kabartma veya çizi bezeme yapılmıştır. Kırmızı ve tonlarında astara sahip, açkılı çanak çömlekler, İlk Tunç Çağı II boyunca yaygın yerel çömlekçilik uygulamalarından biri olup İlk Tunç Çağı keramiğinin büyük bir çoğunluğunu oluşturmaktadır. Bu grupta yer alan, gaga ağızlı testi ve testicikler bölgenin özelliklerini taşımakla beraber, Bademağacı’nda da sık görülen derin yiv bezesi Burdur bölgesi için tipiktir.
Yararlanılan Kaynaklar
Yapı Kredi Kültür Sanat Atatürk ve Alaca Höyük Sergisi bilgilendirme levhaları
Antalya Müzesi bilgilendirme levhaları
tr.m.wikipedia.org / açkı
Leave A Reply