Sert, Saydam ve Kırılgan 14 Vitray

1220 yılında yapımı tamamlanan Paris’e 80 km uzaklıktaki Chartres kentinin Katedrali, UNESCO Dünya Mirası Listesindedir.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 1998.

Chartres’da ön planda olan, cam panoları birbirinden ayıran ağbezek, dışarıdan daha barizdir. Ağbezek bir Gotik buluşuydu ve duvarı aradan çıkartarak levhalı ağbezekten çubuklu ağbezeğe kadar gelişmesi Chartres gibi 13. yüzyıl katedralleri olan Reims ve Amiens’te izlenebilir. Gotik pencere, şablon ya da panoların üst kısmındaki ya da tonozun üzerindeki süslü işlemelere ağbezek denir. Başlıca iki türünden biri olan levhalı ağbezek, iki ya da daha fazla ışıklığı olan erken dönem Gotik pencerelerinin üstündeki taş bölümü boylamasına kesen dekoratif şekilli açıklıklardır. Çubuklu ağbezek’in ise, pencere çerçevesi içindeki tirizlerin tepesindeki kafes benzeri süslemeleri olur (5).

1170 yılında inşaatı başlamış 1547 yılında tamamlanmış olan Fransa’nın Tours şehrindeki St. Gatien Katedrali’nde, 13. yüzyıl ve 15. yüzyıla ait vitraylar vardır.
13. yüzyılda katedralde çalışan sanatçılar vitray yapımına bazı yenilikler getirmişlerdir. Bir pencereyi birçok küçük sahne yerine, İncil karakterlerini daha büyük, şeffaf veya açık renkli camlar üzerine yapıp etraflarını ise bitkisel motiflerle çerçeveleyerek hem yapıya daha çok ışık girmesini, hem de seçili öykünün daha anlaşılır olmasını sağlamışlardır. 1265 yılında yapılmış olan bu yenilik Fransa’da daha sonra da İngiltere’de uygulanmıştır. Bir başka yenilik ise enamel boya ile camın üzerine resim yaparak öyküyü daha gerçekçi anlatabilmek olmuştur.