Modern sualtı arkeolojisi tekniklerinin birçoğu ilk kez Türkiye’de uygulanmış ve geliştirilmeye başlanmış.
Sualtı arkeolojisinin Türkiye’de doğuşu, balıkçı ve sünger avcılarının batıkların yerini bildirmeleriyle başlamış, dalgıçların tüple dalışları ile yer belirlemeler devam etmiştir.
1958 yılında Bodrumlu sünger dalgıcı Kemal Aras, Amerikalı gazeteci Peter Throckmorton’a Gelidonya Burnu civarında gördüğü maden yüklü bir batıktan bahseder. Peter, bir gemi batığının varlığını o sırada Gordion’da arkeolojik kazı yapan Pennsylvania Üniversitesi’ne haber verir. 1960 yılında Gelidonya Burnu’nda, Pennsylvania Üniversitesi’nden George Bass başkanlığında ilk bilimsel arkeolojik sualtı kazısı gerçekleştirilir. Yine 1960’lı yıllarda Bodrum-Turgutreis Yassıada’da Geç Roma ve Bizans Dönemi Batıklarının arkeolojik sualtı kazıları da aynı ekip tarafından yapılır. Bu kazılar sırasında özellikle röleve çıkartma konusunda metot geliştirme çalışmaları yapılır. Yine aynı dönemde Bodrumlu sünger avcılarının buldukları amforalar Bodrum Kalesi’nde toplanmaya başlanır. Gelidonya Batığı’ndan çıkartılanlar Kale’de, İngiliz Kulesi’nde koruma altına alınır. 1961 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın ayırdığı ödenek ve George Bass’ın kazı bütçesinden ayrılan pay ile bazı sualtı buluntularının sergilenmesi için dört vitrin hazırlanır. Bu girişim, 1964 yılında bir müzenin, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nin, doğmasına yol açar.
1973 yılında üniversiteden ayrılan George Bass, Amerikalı, Türk ve Fransız elemanlardan oluşan Sualtı Arkeoloji Enstitüsü’nün (INA)(Institute of Nautical Archaelogy) kurulmasını sağlar. Bu özel kuruluş, 1970’lerin sonunda Serçe Limanı Batığı, 1980’li yıllarda Uluburun Batığı kazılarını yapar. Bu kazılar, sualtı kazı metotlarının gelişmesini ve sualtı buluntularının korunması konusunda uzmanlaşmayı getirir. Ayrıca buluntular, çok önemli bilgiler edinilmesini sağlar. Uluburun Batığı, 20. yüzyılın en önemli sualtı keşfi olarak kabul edilir. Bodrum, Akdeniz’deki en önemli sualtı arkeoloji merkezi; Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi, dünyanın en büyük sualtı arkeoloji müzelerinden biri olur.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi, 2021.
Leave A Reply