Aure Nehri’nin kıyısına kurulu olan Bayeux’nün tarihi kökeni dört bin yıl önceye, Kelt dönemine, sonra da Roma Dönemine uzanır; yerleşim, Roma’nın kıyı savunma kenti olmuş, Keltlerin yaptığı yollara Romalılar taş döşemiştir. Bayeux, 9. yüzyılda Vikinglerin saldırısıyla yıkılmış, 10. yüzyılda yeniden ayağa kaldırılmıştır.
Normandiya Dükü, daha sonra İngiltere kralı olan, İngiltere’nin ilk Norman kralı Fatih William’ın (William I the Conqueror) (William the Bastard) (1028-1087) döneminde kutsanmış olan, Notre Dame de Bayeux Katedrali eski kentin ortasında bugün hala bizi karşılıyor. Ortaçağ Romanesk ve 13.-15. yüzyılda Gotik eklemelerle genişletilmiş olan katedralin ünlü Bayeux halısına ev sahipliği yaptığı, ancak William’ın kardeşinin halıyı katedralden kaldırttığı düşünülüyor. Fatih William başkenti Caen’e taşıyınca Bayeux’nün yıldızı sönmeye başlamış. Fatih William, vasiyeti üzerine, Caen’de Erkekler Manastırı’nda (Abbaye aux Hommes) gömülmüş (burası da görülmeye değer).
Normandiya Çıkarması (6 Haziran 1944) sırasında şehrin şansı yaver gitmiş, yıkıma uğramamış. 1944’te bağımsızlığına kavuşan ilk kent ve kısa bir süre için Bağımsız Fransa’nın başkenti olmuş.
Uzun süre zengin bir ticaret kenti olan Bayeux’de geleneksel el sanatları halen devam ediyor. En önemlileri porselen ve dantel işleri.
Halının kendisinin fotoğrafını çekme izni olmadığı için Tarih Müzesi‘nin dükkanında satılmakta olan replikalarının fotoğraflarını bir fikir vermesi için paylaşıyorum.
Bu tabloda Mont Saint-Michel Koyu betimlenmiş.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2024.
Bu Romanesk sanat eserinde Normandiya Dükü’nün 1066 yılındaki İngiltere zaferi anlatılıyor. 68.38 m uzunluğunda, 48-50 cm genişliğindeki Bayeux Halısı, günümüzde kendisi için yapılan bir müzede sergileniyor. Halı, 2007 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmış.
Bu çok özel sanat eseri, Fatih William’ın kardeşi Piskopos Odo’nun siparişi üzerine, büyük olasılıkla Güney İngiltere’de yapılmış ve Notre Dame de Bayeux Katedrali’ne yerleştirilmek üzere kente getirilmiş.
1803 yılında Paris’e götürülmüş, sonradan Louvre Müzesi olacak Napoleon Müzesi’nde sergilenmiş. Halıyı bizzat inceleyen Napoleon Bonaparte, İngiltere’yi işgal etmeyi planlayıp sonra vazgeçmiş. Halı Bayeux’ye geri yollanmış.
1941 yılında Himmler eseri uzmanlara inceletmiş. Almamış ama bunun üzerine Fransızlar eseri diğer Fransız kültür miraslarını korudukları, Mayenne’deki Sourches Şatosu’na yollamışlar. 26 Haziran 1944’te cepheden uzaklaştırmak için Louvre’un deposuna konmuş. Bunda, Almanya’ya kaçırma planı olduğu da düşünülüyor. Ama savaş kaybedilince gerçekleşemiyor. Kasım ve Aralık aylarında Louvre’da sergilenen halı, 1945’te evine dönüyor.
Bayeux Halısı aslında keten üzerine iğne ile yün iplikle yapılmış işleme. Bu işleme, Bayeux İşi denen ve birkaç aşamada yapılan özel bir yöntem. Eserdeki Latince harflerin bazıları sap işi ile bazıları zincir işi ile yazılmış.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2024.
Yararlanılan Kaynaklar
The Bayeux Tapestry, Sylvette Lemagnen, Orep Editions, 2024.
Leave A Reply