Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sırasında ABD, Kanada, Almanya ve daha birçok ülke hükümetinin halkı kendi yiyeceklerini kendi bahçelerinde yetiştirmeleri için teşvik ettiği uygulamayla oluşan bahçelere Zafer Bahçesi deniyordu (1).
Namibya’da Divindu yolunda yemek için durduğumuz motelin Fransız sahibi, bahçesinde topraksız tarım için uygulama yaptırıyordu.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2024.
İncir ağaçlarının havada yetişen kökleri dallardan aşağı düşer, destek kökleri haline dönüşür. Tayvan’da köylüler bir zamanlar incir ağaçlarını sınır belirlemek için kullanırdı, ta ki ağaçların yürüyebildiğini keşfedene kadar. Ağlayan incirler, toprağa kavuşup ağacı desteklemeye yardımcı olana dek aşağı, aşağı, daha da aşağı sarkan hava kökleri uzatıyor. Bu tür incir ağaçları olgunlaştığında hava köklerinin yere kadar inmiş oluyor. Bazen ana ağaç ölüyor ama hava kökleri hayatta kalıp yeni bir ağaç haline geliyor. Yeni ağacı eskisi ile karıştırmak mümkün olduğundan, bu ağaca yürüyen ağaç deniyor (2).
Akıntının alıp götüreceğini ve okyanusun sindireceğini varsayarak attığımız onca şey yavaş yavaş yüzerek bize geri geliyor. Modern plastikler ve alaşımlar o kadar dayanıklı ki, yarım yüzyıl önce denizlere atılmış nesnelerin bugün hala bulunması mümkün. Plastiği çözündürebilecek herhangi bir madde suya toksik kimyasallar bırakacak. Çöplerin yaklaşık beşte biri gemilerden ve petrol kuyusu platformlarından kaynaklanıyor; geri kalan kısmı ise deniz kıyısındaki ülkelerin attığı çöpler. Ölü deniz kuşlarıyla kaplumbağaların midesinde çakmaklar, diş fırçaları ve plastik enjektörler bulunuyor. Okyanusa giden her şeyin bu hayvanların içine ve yemek tabağımıza girdiği artık biliniyor. Güneşe maruz kalan plastik nesneler denize toksin saçıyor (3).
Doğada yalnızca plastik eşyaların çözünmediği gibi yanlış bir düşünce var. Sentetik elyaf da inanılmaz derecede dayanıklı. Strafor kutularda saklanan bir sürü şey de zarar görmeden kalıyor (4).
Bazen çöplerin içine sıkışmış canlılar bulunuyor. Bazı balıklar plastik torbalarda uzun süre hayatta kalıyor. En sık rastlanan ölü deniz kaplumbağaları; sıradan yeşillerin yanı sıra caretta carettalar ve deri sırtlılar da var. Genellikle etleri yenmiş, geriye yalnızca boş bir kabuk almış oluyor (5).
Buz gazı kaynakları okyanus yatağının bir parçası. Çıkarılması mikro iklimleri pekala değiştirebilir. Belki insanlar ölmez ama başka yaşam biçimleri bu değişikliklere uyum sağlayamayabilir (6).
Fokların derileri hemen yüzülüyor; canlıyken derilerini yüzmek daha kolay olduğu için derilerini yüzmeden ölmelerini beklemiyorlar. Vakit nakittir! Fokların penisleri cinsel dürtü artırıcı etkisi olduğu düşünüldüğünden Asyalılar tarafından yeniyor. İnuit halkı fokları hayatta kalabilmek için öldürüyordu, insanlar artık fokları hayatta kalmak için öldürmüyor, fokların acı çekip çekmediği ile de hiç ilgilenmiyorlar . Çevreciler, fok avcılığına, ticari balina avcılığına karşı çıkıyorlar (7).
İnsan nüfusu kontrol altında olsaydı çevreyi bu kadar sömürmek zorunda kalmazdık değil mi? Sadece ihtiyacımız kadarını almalıyız. Daha fazlasını değil (8).
Tayvanlı yazar Wu Ming-Yi, aynı zamanda ressam, üniversite hocası ve çevre aktivisti. Romanlarından başka doğa kitapları da var.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) İmparator Tanrıyken, Julie Otsuka, Domingo Yayınları, 2025. Sayfa 4.
(2) Petekgözlü Adam, Wu Ming-Yi, İthaki Yayınları, 2024. Sayfa 174, 285, 286.
(3) A.g.e., sayfa 131, 137, 138, 313.
(4) A.g.e., sayfa 199.
(5) A.g.e., sayfa 200.
(6) A.g.e., sayfa 217.
(7) A.g.e., sayfa 258, 259, 261.
(8) A.g.e., sayfa 217, 260.
Leave A Reply