Erken dönem Bahar ve Güz Dönemi (MÖ 770-7. yüzyıl başı) eserleri, gui denen yemek adağı kapları. Bu dönemde bronz kaplar, biçim ve motif olarak Orta ve Geç Batı Zhou dönemi stilini korudular. Her feodal yönetim birimi kendi bronz döküm endüstrisini kurmuştu (1).
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Shanghai Müzesi, 2018.
Shang Hanedanı kuzeyli “barbarlara” karşı savaştı ve seramik üretiminde kullanılmakta olan yüksek ateş işleminden yararlanarak önceki Neolitik kültürden (taş devri kültüründen) maden (bakır ve tunç) teknolojisini ortaya çıkardı. Shang döneminin tunç ayin kapları, gelişmiş bir malzeme bilgisini, merkezi bir denetim altında bir araya gelmiş büyük madenci toplulukları, yakacak toplayıcıları, seramik işçileri ve döküm uzmanlarıyla birlikte karmaşık bir üretim örgütlenmesini de gerektiren ileri bir maden teknolojisini gözler önüne serer (2).
Geç Zhou dönemine gelindiğinde, Çin parça kalıplarından döküm tekniğini tamamlamak için kullanılan kayıp mum (cire perdue) bronz döküm tekniği tüm Asya’da yayılmıştı (3).
Maden arıtımındaki ilerlemeler, bilinen ilk maden eritme ocağıyla ve ilk çelik üretimi ile sonuçlandı. Çelik üretimi büyük servet kazandırdı. Tarımda, savaşta, ev içinde demir kullanımı yayıldı (4).
Çin’de en eski döküm demir araç-gereçlerin tarihi MÖ 5. yüzyıla iner (5). Batı’da aletler MS 14. yüzyıla kadar dövülerek yapılmış, dökülmemiştir, Çin’de ise bunun tam tersi uygulanmıştır (6). Silah ve tarım aleti, özellikle demir saban yapımında ve inşaat işlerinde demir kullanılmıştır (7).
Bu dönemde, Sarı Irmak’ta ve başka akarsularda oluşan taşkınlar kontrol altına alındı. Gelişmiş sulama teknikleri ile tarımsal faaliyetler için daha çok toprak açıldı ve hasat miktarları arttı (8).
Zhou Hanedanı döneminde tarımda kuzeyde başlıca tahıl ürünü buğdayken, güneyden pirinç geliyordu ve soya fasulyesi her yerde yaygın olarak yetiştiriliyordu. Gübreleme yapılıyordu; nadas uygulaması bırakılmıştı ve nöbetleşe ekim yapılıyordu. Pirinç tarlalarına su basma işi büyük ölçüde merkezi yönetim tarafından değil yerel makamlar tarafından yürütülüyordu (9).
Tarımsal ürün fazlalığı oluşunca para birimi olarak deniz kabuğu yetersiz hale geldi; kemikten, taştan, tunçtan deniz kabuğu taklitleri tasarlanmaya başladı. En sonunda metal sikke kullanımı yaygınlaştı; kürek ve bıçak şeklinde sikkeler yapıldı, dönemin sonraki yıllarında döküm tunçtan, ipe dizilebilmesi için ortasında delik bulunan yuvarlak sikkeler ilk kez kullanıma sokuldu (10).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Shanghai Museum, Ancient Chinese Bronze Gallery Book. Sayfa 21.
(2) Rönesanslar, Jack Goody, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017. Sayfa 248.
(3) Dünya Sanat Tarihi, John Fleming, Hugh Honour, Alfa Basım Yayım Dağıtım, 2016. Sayfa 107
(4) Rönesanslar, sayfa 249.
(5) Kısa Çin Tarihi, Gordon Kerr, Say Yayınları, 2021. Sayfa 31.
(6) Dünya Sanat Tarihi, sayfa 107.
(7) Kısa Çin Tarihi, sayfa 31.
(8) A.g.e., sayfa 31.
(9) Rönesanslar, sayfa 249.
(10) Kısa Çin Tarihi, sayfa 31.
Leave A Reply