Çin yazı karakterinin anlamı tektir. Böylelikle konuşulan lehçeden bağımsız olarak okunanı anlayabilme imkanı vardır.
Çin yazı karakterlerinin çizgileri, genellikle soldan sağa ve yukardan aşağıya uygulanır. Genel olarak iki tür karakter vardır. Tek parçadan oluşmuş olanlar ve iki ya da daha fazla parçadan meydana gelenler: sağlı sollu iki parçalı, yukarı aşağı yönlü, yukardan aşağı üç parçalı, soldan sağa gibi. Kaligrafi, Han Hanedanı döneminde (MÖ 206 – MS 220) özerk bir sanat haline gelmiştir. Bilinen en eski kaligrafi ustası 1. yüzyıla, yazı sanatı hakkındaki ilk belgeler ise 2. yüzyıla aittir. Yazı sanatını yazıdan ayırt etmek güçtür (1).
Güzel yazı sanatı olan kaligrafi, Çinliler için her zaman önemli olmuştur. Çinliler kaligrafiyi yazının kendisi olarak algılar. Geçmiş yüzyıllarda kaligrafi; müzik, resim ve şiirle eşit önemde görülmüştür. Büyük kaligraflar, Çin toplumunda ülkenin en iyi ressam ya da şairlerinden daha saygındı. Batı alfabeleri tümüyle işlevselken (Batı el yazısı sanatını 1900’lerin son çeyreğinde müfredattan çıkarmıştır), Çin karakterleri işlevsel ve artistiktir (2).
Kaligrafların, fırçalar, kağıt, kağıt ağırlığı, mürekkep taşı, mürekkep çubuğu ve küçük bir su kasesinden oluşan bir donanıma ihtiyacı vardır. Karakterler yumuşak kıllı ve sivri uçlu fırça yardımıyla yazılır. 11 temel fırça darbesi kullanılır. Fırça dik tutulmalı ve bilek asla masaya dayanmamalıdır. İyi bir kaligrafi ustası olabilmek, yıllar süren bir eğitim ve pratiği gerektirir. Kaligrafi bir sanat dalıdır (3).
Sulu boyalar ve mürekkepler bitki ve minerallerden çıkarılan kırmızı, kahverengi, mavi, yeşil ve sarı boya maddeleriyle yapılırdı. Siyah mürekkep kurumdan elde edilirdi. Tutkalla karıştırılan kurum katı bir blok haline getirilirdi. Mürekkep kullanılacağı zaman blok ıslatılırdı. Fırçalar, bambu saplara oturtulan hayvan (sansar, keçi ya da yabani tavşan) kıllarından yapılırdı (4). Karakterler, mürekkep ve fırça kullanılarak önceleri bambu, ipek ve tahta üzerine yazıldı (5).
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2018.
Kaligrafi çalışması tinsel, teknik ve grafik olmak üzere üç düzeyde işler. Kaligrafinin bir karakteri oluşturmaya yarayan sekiz temeli vardır: nokta, yatay çizgi, dikey çizgi, sağdan sola inen eğik çizgi, soldan sağa inen eğik çizgi, kanca biçimli çizgi, kıvrık çizgi ve kırık çizgi (6). Asırlar boyunca, siyasi bölünmüşlükle, bu kadar geniş bir coğrafyada pek çok farklı yazı biçimleri oluştu. Ancak yazı sisteminin kendisi, büyük çaplı yazı çeşitlenmesine rağmen aynı kaldı (7). Han Hanedanlığı döneminde de (MÖ 202-MS 220) daha önce başlamış olan imlada çeşitlenme devam etti.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Modern İpek Yolu, Kırmızı Kedi Yayıncılık, Ekim 2017. Geleneksel Çin Sanatı, Yolaine Escante.
(2) Yazının Tarihi, Steven Roger Fischer, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022. Sayfa 195.
(3) Çin İmparatorluğu, Philip Steele, İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. Sayfa 49.
(4) Yazının Tarihi, sayfa 195.
(5) A.g.e., sayfa 188.
(6) Geleneksel Çin Sanatı.
(7) Yazının Tarihi, sayfa 188.
Leave A Reply