- İkonaklazm konusundaki ihtilafın sona ermesiyle ve Makedonya Hanedanı’nın iktidara gelişiyle (867-1056) imparatorluk neredeyse Justinyen dönemindeki yüzölçümünü geri kazanır; Konstantinopolis ve sanat kültürü eski ihtişamına kavuşur. Makedonya Rönesansı adı verilen bu dönem, klasik Yunan ve Latin kültürüne dönüşü ifade eder ve özellikle Aya Sofya Kilisesi’nin ve Khora Manastır ve Kilisesi’nin bezemelerinde ve Bizans minyatür geleneğinde kendini gösterir: Taşra sanatının etkileri tamamıyla ortadan kalkar; dengeli kompozisyonlar, parlak renklerin tercih edildiği, zarif renk geçişleri yapılan, ustalıklı şekilde bir araya getirilmiş yarı tonlar ve ince bir tensellik ile klasik döneme ve Helenizm’e geri dönüş yaşanır.
- Aya Sofya’da bu yeni ruhu temsil iki manifesto resim vardır: Birincisi apsis kubbesindeki Theotokos’tur. Diğeri ise güney giriş salonuna açılan kapının kemer içinde yer alan bezemedir. Burada Meryem Ana kucağında İsa ile tahtta oturur ve iki yanında ona şehrin maketini sunan Konstantin ile kilisenin maketini sunan Justinyen bulunur.
Theotokos (Tanrı Anası) mozaiği.
Eskiden bu resmin altında altın yaldız harflerle yazılmış ünlü bir beyit yer alırmış: “Sahtekarlar tarafından yıkılmış olan resimler dindar imparatorlar tarafından yeniden tesis edildi.”
Fotoğraf:www.livescience.com
Meryem Ana kucağında İsa ile tahtta oturuyor. Solunda ona şehrin maketini sunan Büyük Konstantin, sağında ise Aya Sofya’nın maketini sunan I. Justinyen.
Fotoğraf: ayasofyamuzesi.gov.tr
- Mozaiklerdeki Meryem Ana’nın mantosunun yumuşak çizgileri ve zarif yüz hatları Helenistik geleneğin izleridir.
- Apsisin yan tarafındaki tonozda imparatorluk togasıyla baş melek Cebrail bulunur. Bu betimlemenin 867 yılında yapıldığı düşünülse de fikir birliği yoktur.
Merkezi anıtsal girişin üzerindeki kemer içindeki mozaikte Bilge VI. Leo olduğu sanılan bir imparator, İsa’nın önünde yere kapanmıştır. Tahtta oturan İsa’nın iki yanındaki madalyonlarda (clipeus) Meryem Ana ile Cebrail vardır. Burada Meryem’e Müjde ile Yakarış temaları bir araya getirilmiştir.
Fotoğraf: ayasofyamuzesi.gov.tr
- Aya Sofya’nın Makedonya Hanedanı dönemindeki bezemelerini ayrı duran iki pano tamamlar: Biri Bilge Leo’nun kardeşi Aleksandros’un, kuzey galerisindeki, imparatorluk giysileri içindeki portresidir, diğeri ise güney galerisinde bulunan, çok restorasyon geçirmiş, tahtta oturan İsa ve iki yanında, İsa’ya armağanlar sunan İmparator Konstantin Monomakhos ile İmparatoriçe Zoe’dir. 1050 yılından önce yapıldığı sanılan ve hem yüzlerdeki karakter vurgusu hem de uzuvların aşırı derecede yassılaşmış olmasıyla öne çıkan bu pano, yeni klasisizmin yerini biçimlerin ruhani bir anlam kazanmasına bıraktığı yeni bir üslubun habercisi gibidir.
Leave A Reply