“Fransa’da avangard 1820’deki doğumundan bu yana pek çok kez öldü. Avrupa’da 1870-1900 yılları arasında geçirdiği verimli dönemden sonra bıkkınlığa yol açtı. 1910’da yeniden dirildi. Modernizm’i canlandırabilmek için de onu öldürmekten daha etkili bir yol yoktur,” diyor Charles Jencks.
Virginia Woolf 1910’da “insan ilişkileri ne zaman değişse davranış, politika ve edebiyat da değişir” diye yazmış.
“Yeni” olabilmek için ve avangard olarak puan toplayabilmek için egemen kültüre karşı çıkmak gerekir. Modernizm karşı çıkışlar ve reddedişler ile ilerler.
Yeni Modern teriminden ilk kez 1982’lerde New York çevresinde söz edilmeye başlanmıştır.
Pek çok New Yorklu eleştirmen, Yeni Modern kavramını Postmodernizm’e karşıt polemik olarak ele almıştır.
Yeni Modern terimi, bazı eleştirmenler tarafından, yeni bir biçim ve ortamı, zarif yeni bir geometriyi tanımlamak için kullanılır.
Bazıları Yeni Modern yerine Geç Modern terimini kullanır.
Sir Norman Foster’ın imzasını taşıyan bina, bazıları için Yeni Modern, bazıları için ise Geç Modern bir binadır. Neo Mackintosh mobilyalar, Neo Hoffman sandalyeler..Bunlar gerçekte “Yeni” midirler yoksa “Geç” mi? Ve her şeyden önce bunun bir anlamı var mı? Hong Kong ve Shanghai Bankası merkez binası, Hong Kong, Çin Halk Cumhuriyeti, 1979 – 1986. Fotoğraf:www.fosterandpartners.com
Mimari eleştirmeni Paul Goldberger’e (1950) göre en uç Neo Modern bina örneği Bernard Tschumi’nin Paris’te Parc de la Villette’deki “folie”leridir. Ödüllü proje, parkı doğa ile ilişkilendirmeyi değil, bir kültür parkı var etmeyi amaçlamıştır. 1982-1998. Parc de la Villette’in tasarımının, Postmodern bir mimari akım olan Dekonstrüktivizm’e önemli etkileri olmuştur. Proje, sentez yerine çatışmayı, birlik yerine parçalanmayı, dikkatli yönetim yerine çılgınlık ve oyunu teşvik eder. Modern dönem için kutsal olan sayısız fikri altüst eder. Fotoğraf:www.tschumi.com
Modern mimarlık için 1920’lerde paradigmayı kuranlar Wright, Le Corbusier, Gropius, Mies gibi Yüksek Modernistler idi.
Yeni Modernler, Modern gelenekte bir tavır değişikliği yaratan; artık toplumu değiştirmeye çalışan ütopistler değil, Modernist biçimlerle oynayan estetikçiler, dili zenginleştiren, özdeki bildirileri etik değil stilistik olan sanatçılar diye tanımlanırlar. Yeni Modernler, anti-hümanist, merkezden kopartan binalar inşa ettiler. Yeni Modernler, binalarında işlevselliğe ve toplumsal erekleri karşılamaya inanmadılar.
En ünlü Neo Modern mimarlardan bazıları Eisenman, Tschumi, Libeskind, Fuji, Gehry, Koolhaas, Hadid, Morphosis ve Mejduk’tur. Bu sanatçılar Neo Modern ve Dekonstrüktivist eserler vermişlerdir.
Charles Jencks’e göre, Modernizm ideolojisi tüm ikinci ve üçüncü dünya ülkeleri endüstrileşinceye ve Postmodern paradigma tüm dünyaca benimseneceği zamana kadar sürecektir. O noktada ekonomi ve materyalizm değil, ekoloji ve göstergebilim öncü düşünce biçimleri olacaktır.
Alman bilim adamı Jürgen Habermas da 1981 yılında Modernizm’in ruhunun hatalı olmadığını; sorumlu aranacaksa, ilkesiz geliştiricilere, pazar güçlerine, bürokrasiye, üçüncü sınıf plancılara bakmak gerektiğini söylemiştir. “Toplumsal ve politik değişiklik, Modernizm’in tutkularını yerine getirmesine olanak tanıyacaktır; Modernizm projesi henüz bitmemiştir, tamamlanmamıştır”, demiştir.
Tokyo Teknoloji Enstitüsü, Kazuo Shinohara. Fotoğraf:www.titech.ac.jp
Charles Jencks’e (1939) göre ise Yeni Modern’i en iyi tanımlayan mimar Japon Kazuo Shinohara’dır (1925-2006). Tokyo Teknoloji Enstitüsü için tasarladığı, 1987 yılında açılışı yapılan bina uçan makinaları anımsatacak biçimdedir. En tepedeki yarım çelik silindir, 747’nin kanadı gibi havada asılı durur. Bu, dalgalanan geometrik formun bir örneğidir. Shinohara, 1988 yılında yayımladığı Kaos ve Makina adlı metninde Modern Next- Modern Ardı tanımlamasını yapar. Tokyo bugün biçimler, renkler ve malzeme itibarıyla görsel çevre anlamında dünyanın en kaotik kentlerinden biridir. Shinohara, geometri-rastlantı ve gürültü- düzen ve kaos karışımını gelişmeci anarşi olarak yorumlar. Modernist teknoloji ve makinaya verdiği ağırlık onu amacına, Modern Ardı’na götürür. Görsel olarak sonuç Frank Gehry ve Dekonstrüktivistlerin çalışmalarına yakındır. 2010 yılındaki Venedik Bienali’nde anısına Altın Arslan ödülü verilmiştir. Fotoğraf:Tokyo Institute of Technology Centennial Hall 2009″ by Wiiii – Own work. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.
Biçimsel ve yapısal olarak yarım silindir Yeni Modernlerin tipik sözcesidir. Bu biçim, uzayda salınan kavramsal bir uçan kiriştir. Shinohara yarım silindiri bir uçak kanadı ya da gövdesi havada uçan bir makina gibi simgeleştirmiştir fakat bu, aynı zamanda, Dekonstrüktivist estetikçilere göre asılı uydular, patlayan çıkmalara eş bir anlatımdır. Pek çok Dekonstrüktivist çalışma gibi eğridir. Tokyo Teknoloji Enstitüsü’nün ilk fotoğrafında görüldüğü gibi, silindir formun arılığı, eğri pencere ve uçan yangın merdiveni ile bozulmuştur. Tüm arı biçimler birbirlerine doğru uyumsuzca uçarlar. Parçalar birbirlerine bir bütün imgesi doğurmayacak biçimde adeta kendiliğinden iliştirilmiştir. Denetimsizliği, ısrarlı bir yalınlığı ve soyutlamayı ortaya koyarlar. Shinohara güzellikten belirsiz (fuzzy) bir kavrama karşılıkmış gibi bahsetmiştir.
Yeni Modernler entelektüel olarak hala Modernisttirler.
İdeal bir Yeni Modern ideolojik anlamda kendisinin hangi biçemi kullandığı sorusunu aptalca ve indirgemeci bularak reddeder ve kendisinin biçemler arası çalıştığını söyler.
Yeni Modern mimarlık özel kodlar üzerine kuruludur. Peter Eisenman’ın “mimarinin metafiziği” adını verdiği şey: İyi bir tasarımın özünü, İnsan formunu temel alan orantı ve uyumu, İnsan deneyimini temsil etmeyi, mimarın vizyonunu içerir.
Bu akımın sorunları soyutlama, kaos ve sert yüzeyleri aşırı vurgulama olarak görülür.
