MÖ 5000 yılında, Çin’deki ırmak vadilerinin bir çoğunda tarımla uğraşan, çanak-çömlek ve dokuma işleri yapan Neolitik kültürler ortaya çıkmıştı. İnsanlar, çamurdan yapılmış ve çatısı sazla kaplanmış arı kovanı şeklindeki kulübelerin ve toprağa kazılmış çukur konutlardan oluşan köylerde yaşıyorlardı. Gök Irmak havzasında MÖ 5000 gibi erken bir dönemde pirinç yetiştirildiği, balık ve su bitkileri tüketildiği biliniyor (1).
İmparatorluk döneminde her mutfakta mutfak tanrısı ile karısının yer aldığı bir kağıt resim asılı olurdu. Her yılın sonunda onlara sunu yapılır, resim indirilip yakılır, yerine yenisi asılırdı. Çin inanışına göre her yıl Çin yeni yılından önce, Mutfak Tanrısı Üstat Zao, göğe çıkıp aileler hakkında rapor verir, rapora göre kimi ceza alır, kimi de ödüllendirilirdi (2).
Tang sarayında şölen sofrasına müzisyenler ve şarkıcılar eşlik edermiş. Biz, o dönem müziğini Şanghay’da sahnede izliyoruz.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 1997.
Değişik bölgelerde yaşayan Han etnik grubu üyeleri farklı damak zevkine sahiptir. Genel olarak güneyliler tatlı, kuzeyliler tuzlu, doğulular acılı ve batılılar ise ekşi yemekleri severler. Han etnik grubunun günde üç öğün yeme alışkanlıkları vardır. İçki ve çay iki ana içecektir. Çin, dünyada içki yapım tekniğini en erken geliştiren ülkelerden biridir (3).
Doğu Çin mutfağında mantı ve erişte, en az pirinç kadar önemlidir. Konar göçer yaşayan ve hayvancılıkla uğraşan toplumlar yüksek kalorili beslenirler. Uygur mutfağında kuyrukyağı yoğun kullanılır. Bol yağlı pilavlar, kelle paçalar, mumbar türündeki yemekler sevilir. Yeşil ve siyah çay çok tüketilir (4).
Günümüzde Asya ülkelerindeki yüksek oranda mide kanseri sorunu, yüksek oranda tuzlu balık alımı ile bağlantılı düşünülmektedir. Ev tipi buzdolaplarının kullanımının yaygınlaşması, Çin’in modern şehirlerinde mide kanserinde çarpıcı bir düşüş sağladığına dair kanıtlar vardır (5).
Çinliler, yiyecekleri karıştırarak yeni yiyecekler icat etmenin ustasıdırlar, yüzden fazla yiyecek karıştırma sistemleri vardır. Ama en ünlü buluşları, kuşkusuz pişmiş et ve sebzelerin pirinç ile birlikte pişirilmesidir (6).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Kısa Çin Tarihi, Gordon Kerr, Say Yayınları, 2021. Sayfa 16.
(2) Çin İmparatorluğu, Philip Steele, İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. Sayfa 26.
(3) Çin Ansiklopedisi, Çin Uluslararası Radyosu, Kırmızı Kedi Yayınevi, 2015.
(4) İpek Yolu’nda Sesler, Görüntüler, İnsanlar, Coşkun Aral, Modern İpek Yolu, Kırmızı Kedi Yayıncılık, Ekim 2017.
(5) Shakespeare’in Titremesi Orwell’in Öksürüğü, John J. Ross, YKY, 2015. Sayfa 144.
(6) İnsanlığın İki Yüzü, Burçay Anger, Kaynak Yayınları, 1994. Sayfa 78.
Leave A Reply