Çin’de İnançlar 1 Animizm, Sinizm/Kinimizm, Yin-Yang 1

Şanghay, Zikzak Köprü.
İnanışa göre kötü ruhlar ancak düz bir hat üzerinde hareket edebilirler. Köprüyü zikzak yaparak kötü ruhların karşıya geçmesi engelleniyor.

• Tanrı düşüncesinin yokluğu, Çin törelerinin en belirli niteliklerinden biridir (1). Yeryüzünde din bakımından en az değişen memleket de Çin’dir, denir (2).
• En eski dinleri animizm veya atalara tapmadır.
• Animizm, ruhlar doktrini, ruhu olan varlıklar doktrinidir (3). Atalara tapınma ve animizm/ruhun kutsallığı birbirleriyle yakından ilişkili; ama hangisinin sebep, hangisinin sonuç olduğunu anlamak çok kolay değil. Atalar tapımı, Edward Burnett Tylor’a göre (1871), totem inancından eskidir ve totemciliğin meydana çıkmasını sağlamıştır ve ata ruhlarının hayvan ve bitkilere de girdiğine inanan ilkellerin ata-ruhlu hayvan ve bitkileri kutsal ve totem saydıklarını öne sürmüştür. Toplumbilimci Emile Durkheim ise bu düşüncenin tam tersini savunmuştur (1912) (4). Aynı toteme bağlı herkes kan akrabası sayılır (5).
• Çin’in ilkel dinine verilen ad Sinizm’dir ve bir çeşit Animizm / Canlıcılık’tır. Tüm doğa güçleri canlı olarak tasarlanmıştır (6). Animizmin bu biçimi Çinlilere özgü olduğu için ayrı adla anılmış, Sinizm / Kinizm denmiştir. Konfüçyüs öğretisi için, Kinizm’in düzene sokulup arıtılmış halidir, denir. Kinizm’e ait metinler King’lerdir ve bu metinler Konfüçyüs ve ardılları tarafından elden geçirilmiştir (7).
• Kinizm toprağın, suların, dağların, ormanların da ruhları olduğunu kabul eder. Gök’e tapınma gelişmeye başlayınca toprağın önemi azalmaya başlamıştı. Toprak kadın, Gök ise erkekti. Ruhların ve Gök’ün ödülü ve cezası doğa olayları yoluyla olurdu (8).
• Evreni, etkin ve edilgin karşıtlıkların oluşturduğu düşüncesi de bu dinin ürünüdür. Yin-Yang, bu inanca felsefi bir nitelik kazandırır (9). Kinizm ile keşfedilen en derin felsefi kavrayış Yin-Yang düalizmidir (10). Evrenin oluşmasında ışık ateşi doğurur, ateş kül olarak toprağı doğurur, toprak yoğunlaşarak madeni doğurur, maden eriyerek suyu doğurur, su ağacı doğurur uslamlaması hep bu karşıt güçlerle açıklanır. Diyalektik düşüncede çok önemli bir yer tutan kutupluluk / polarite / düalizm tasarımı da bu düşünceden doğar. Konfüçyüs öğretisinin de Sinizm’in arıtılmasıyla oluştuğu düşünülür. Bu dinin tek tanrısı Chang Ti adıyla anılan Gök Tanrı’dır. Çin İmparatoru bu yüzden Göğün Oğlu’dur (11). Göğün ruhu, Çin imparatorlarının atası sayıldığı için, imparator aynı zamanda atalar ruhlarının da en belli başlısı olmuştur (12).
• Sinizm’e göre evreni tanrısal bir güç değil, Pan Ku adı verilen bir ilk insan / ilk varlık yaratmıştır. Çin yaratılış mitolojisine göre, evrende ilkin sonsuz ve sessiz bir hiçlik varmış. Bir gün bir ses duyulmuş ve bir şey görülmüş. İşte bu şeyden Pan Ku meydana gelmiş ve uzun sürede evreni kurmuş. Öldükten sonra sol gözünden güneş, sağ gözünden ay, kanından denizler, saçlarından ormanlar, gövdesinden yeryüzü, soluğundan rüzgarlar meydana gelmiş (13). Pan Ku, elinde Yin-Yang ile tasvir edilir.

Yararlanılan Kaynaklar

• Dinler Tarihi, Felicien Challaye, Varlık Yayınları, 1994. Sayfa 81.
• Yeryüzündeki Dinler Tarihi, Ömer Rıza Doğrul, İnkılap Kitabevi, 1958. Sayfa 127.
• Dinin Kökenleri, Sigmund Freud, Öteki Yayınevi, 1995. Sayfa 137.
• Dünya İnançları Sözlüğü, Orhan Hançerlioğlu, Remzi Kitabevi, 1993. Sayfa 60.
• Freud, sayfa 60.
• Hançerlioğlu, sayfa 463.
• Challaye, sayfa 80.
• g.e. sayfa 81.
• Hançerlioğlu, sayfa 463.
• Challaye, sayfa 82.
• Hançerlioğlu, sayfa 463.
• Doğrul, sayfa 124.
• Hançerlioğlu, sayfa 396, 397.