Antikacıda kadın biçimli ipek çanta.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Kadıköy.
Japon şiiri için kullanılan genel terim vaka‘dır. Sonradan sadece tanka şiir formunu betimlemek üzere kullanılmıştır (1), ama günümüzde tanka ve vaka terimleri birbirinin yerine kullanılmaktadır. Aslında tanka beş dizeli kısa şiir anlamına gelir ve 5-7-5-7-7 hece kalıbıyla yazılır. Tanka, zamanla Japon lirik şiirinin en önemli türü haline gelmiştir. ‘Japon şiiri’ anlamına gelen vaka sözcüğü, sadece tanka’yı değil, diğer şiir türlerini de kapsar (2).
Birbirini takip eden 5 ve 7 heceli dizelerden meydana gelen ve 7 heceli bir dizeyle şiirlere çoka adı verilir. Japon edebiyat geleneğinde yer alan, uzunluğu önceden saptanmamış şiir formlarından biridir. Heian Döneminden (794-1185) sonra fazla kullanılmamıştır (3).
Çin edebiyatından esinlenen Japon sanatçıların üslubuna buncin adı verilir (4).
Haybun, Edo Döneminde (1603-1868) görülmüş, hayku şiiri ile düzyazının karışımı olan edebi bir türdür. Düzyazı, anlatılan olayla şiir arasında bağlantı kurmak için kullanılır (5).
Gülsen Demokan Koleksiyonu.
Kadınların yazdığı vaka şiirleri daha yaratıcı bulunur. En muhteşem örnekleri veren İzumi Şikibu‘dur (976-1030). Heian sarayı daima geleneği önde tutmuştu. Kurumsallaşmış vaka şiiri dünyasında hangi değerlerin öncelikli olduğuna karar verenler erkeklerdi. Hiçbir imparatorluk seçkisi kadınlar tarafından derlenip düzenlenmemişti. İzumi Şikibu gibi yazarların ortaya çıkması kurumsallaşmaya rağmen gerçekleşmiştir. Kadınlar hiçbir zaman saray kültürünün merkezinde yer almamış, şiiri kendilerini ifade etmek için kullanmıştır. Erkekler şiir yeteneklerinden dolayı mesleklerinde terfi edebildikleri bir dönemde, kadınlar için bu yolla mevki ya da makam kazanmak mümkün değildi (6).
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Japon Edebiyatı Tarihi, Şuiçi Kato, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012. Sayfa 838.
(2) A.g.e., sayfa 837.
(3) A.g.e., sayfa 821.
(4) A.g.e., sayfa 820.
(5) A.g.e., sayfa 823.
(6) A.g.e., sayfa 159.
Leave A Reply