Resim Sanatında Boya

Kaya üzerine ve mağara duvarlarına resim yapılmaya başlandığından beri boya pek çok aşamadan geçmiş, dönemin teknolojisine göre değişim geçirmiştir.

Boya, kabaca boyar madde (pigment), bağlayıcı ve dolgu maddesinden oluşan bir bileşimdir.

Bağlayıcının çabuk kuruma ve sağlam (hava, ışık, ısı ve suya dayanıklı) bir film tabakası meydana getirme özelliklerini taşıması istenir. Oysa denenen bazı bağlayıcılar kararmaya meyilli, satha kolay yapışmayan özellikleri nedeniyle kullanımdan kalkmıştır.

Boyar madde, rengin karakteristik özelliğinden ötürü bazı ışınları emer ve diğerlerini de yansıtır. Örneğin beyaz pigment ışığın az kısmını, siyah pigment ışığın çoğunu tutar ve az bir kısmını yansıtır. Boyanın ışığı tutma gücü, kırılma indisine (ışığın boşluktaki hızının madde içindeki hızına bölünmesiyle elde edilen katsayı), pigmentin tane büyüklüğüne ve miktarına da bağlıdır.

Ayrıca, boyaya belirli bir kıvam kazandıran, boyanın çatlamasını önleyen, aşınma direncini artıran, boyanın düz ve parlak olmasını sağlayan tebeşir, kil, alçı, talk ve silis gibi dolgu maddeleri de kullanılır.

Çeşitli boya tiplerinin bileşimlerini, avantajlı ve dezavantajlı yönlerini karşılaştırabilmek için boya çeşitlerine bakacağız.

TEMPERA

• Boyar madde, su, tutkal/yumurta akı veya sarısı veya her ikisi birlikte/balmumu karışımı ile hazırlanan,
• En yaygın kullanılanı, boyar madde, su ve yumurta ile yapılan,
• Hızlı kuruyan,
• Uzun ömürlü,
• Kaya ve mağara resimlerinde, Eski Mısır bezemelerinde, ilk Hıristiyan tapınaklarında, Ortaçağ resimlerinde kullanılan,
• 15. yüzyılda yağlıboyanın bulunuşuna kadar resim sanatında başlıca boya türü olan temperadır.

GUAJ

• Suyla inceltilen,
• Şeffaf olmayan bir çeşit sulu boya,
• Boyar maddenin zamkla karıştırıldığı,
• Yüzeyin dokusuna işlemeyen,
• Uygulandığı yüzeyde bir kat oluşturan,
• Işığın geçmesini engelleyen,
• Kuruduktan sonra renklerin bir miktar değişip matlaştığı,
• Sürüldüğü kağıdın kırışması ile çatlayıp dökülebilen,
• Hatalı kısmın kurumadan düzeltilebildiği,
• İki-üç renkten fazlası karıştırıldığında renk değerlerinin azalarak grileşmenin ortaya çıktığı,
• Eski Mısır’dan beri uygulanan bir tekniktir.

Maltalı, Kont Amadeo Preziosi (1816-1882), sulu boya tabloları ile tanınan Oryantalist bir ressamdır. Balkanlar’ı ve Osmanlı İmparatorluğu’nu konu alan pek çok sulu boya tablosu vardır.
Preziosi’nin İstanbul’da Bir Sokak adlı tablosu.
Fotoğraf:onokart.wordpress.com

SULU BOYA

• Şeffaf,
• Şeffaf olduğu için zemindeki çizimi gösterebilen,
• Yanyana sürülen iki boyanın su yardımı ile kaynaştığı,
• Düzeltme yapma imkanı vermeyen bir tekniktir.

YAĞLI BOYA

• Boyar madde, uygulanan yüzeyde ince bir tabaka bırakarak kuruyan yağ; kolay sürülmesini sağlayan inceltici; kurumayı hızlandıran bir katalizör ve bağlayıcı maddenin karıştırılmasından oluşan,
• Boya sürüldüğünde incelticinin buharlaştığı,
• Kuruyan yağın oksitlenerek katı bir pigmentli tabaka oluşturduğu,
• 1848 yılına kadar katalizörün kurşun, bu tarihten sonra manganez, daha sonra ise çok küçük dozlarda kullanılan, yağın rengini değiştirmeden boyanın kurumasını sağlayan kobalt olduğu,
• Önceleri yağ olarak bezir yağının, sonra susuz hint yağının kullanıldığı,
• İnceltici olarak önce terebentin esansı kullanılan, sonraları taşkömürü ve petrolden elde edilen türevlere geçilen,
• Bağlayıcı madde olarak doğal reçinelerin, sonraları sentetik reçinelere yerini bıraktığı,
• Yağ bazlı olduğu için geç kuruyan bir boyadır.
• İlk yağlı boyanın ne zaman kullanıldığı konusu tartışmalıdır. Bir görüşe göre yaraları tedavi etmekte kullandıkları bitkisel yağlara boya katarak Eski Yunanların bu boyayı bulduğu, diğer bir görüşe göre ise 1400’lü yıllarda Flaman sanatçılar Hubert ve Jan Van Eyck kardeşlerin bu boyayı geliştirdikleri öne sürülmektedir.

Çağdaş ABD’li sanatçı Justin Gaffrey, tablolarını üç boyutlu hale getirerek resim ve heykel sanatı arasındaki ayrımı azaltmayı amaçlayan eserler vermektedir. Akrilik boya kullanmayı tercih etmektedir.
Fotoğraf:irekgoogle.blogspot.com

AKRİLİK BOYA

• Su bazlı,
• Yağlı boya kıvamında ama yağlı boyadan daha parlak olduğundan pastel renklerde istenen sonucu vermeyen,
• Dış etkenlere yağlı boyadan daha dayanıklı,
• Tuval üzerinde çatlama yapmayan,
• Kokusuz,
• Kokmayan ama kansorejen madde içermesi riskine karşı havadar mekanda kullanılması gereken,
• Çabuk kuruyan,
• Çabuk kuruduğu için renk karıştırmanın zor olduğu,
• Kururken bir miktar kararan,
• Kuruyunca su ile temizlenebilen,
• Ama kuruyan boyanın, suyla tekrar kullanılabilir hale getirilemediği,
• Renkleri yapay duran,
• Sergilenirken yansımayı önlemek için ışıklandırmanın iyi ayarlanması gereken bir boyadır akrilik.
• Modern endüstride birçok alanda kullanılmaktadır.