Orta tunç çağından iki renkli çömlek, MÖ 1600-1500, Doğu ve Güneydoğu Anadolu.
Krem rengi astar üzerine siyah ve kırmızı/turuncu boya ile geometrik bezemelerin yer aldığı bu çömlek, Boyalı Aras ya da Van-Urmiye Boyalıları olarak bilinen seramik grubuna aittir. Geometrik desenlerin yanı sıra geyik, dağ keçisi, çeşitli kuşlar ve stilize insan figürleriyle bezenmiş örnekler de vardır. Doğu Anadolu’nun yayla kültürleriyle ilişkilendirilen Van-Urmiye seramikleri MÖ ikinci binin ortalarında üretilmiştir. Çömleklerin çoğu Ermenistan, Nahçıvan, Urmiya Gölü’nün batı kıyısı, Van Gölü bölgesinde bulunmakla beraber, yakın zamanlarda, Batman’da yapılan kazılarda aynı çömleklerden bulunmuştur. Doğu Anadolu örnekleri mezarlarda bulunurken, Batman’da bulunan çömlekler iç mekanlara aittir.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Erimtan Müzesi, Ankara, 2018.
- Urartular merkezi bir krallık haline geldikten sonra, çanak çömlek yapımında oldukça ustalaştılar. Özellikle kale ve kentlerdeki resmi atölyelerde seri üretim söz konusu oldu.
- Urartu Krallığı’nı sembolize eden en belirgin seramik grubu kırmızı perdahlı çanak çömleklerdir. Kırmızı perdahlı çanak çömleklerde son derece kaliteli bir perdahlama yöntemi ve kalın astar uygulaması kullanılmıştır. Bu tür çanak çömlekler olasılıkla merkezi, büyük atölyelerde üretilmiş, MÖ 8. yüzyıldan itibaren yaygın olarak kullanılmıştır. Kırmızı perdahlı Urartu çanak çömleğinin sadece merkezlere özgü olmadığı, yerel kültürlerin de söz konusu çanakları kullandığı anlaşılmıştır. Seramikler, hamurun içerisindeki demir mineralleri nedeniyle pişme sırasındaki yüksek ısıdan dolayı koyu kırmızı bir renk almaktaydı. Urartu seramik sanatına ait, kırmızı rengin yanı sıra siyah renkte ve boya ile bezemeli kaplar da ele geçmektedir. Çoğunluğu deve tüyü, kahverengi, kiremit veya siyah renkli olarak üretilen kaplar, günlük kullanım veya depolama içindir ve genellikle bezemesizdir.
- Kap formları çok çeşitlidir: İnce uzun, alçak boyunlu ve düz dipli depolama küpleri, keskin veya S-profilli kase veya çanaklar, tabaklar, farklı büyüklükte ve kalitedeki pişirme kapları yaygın olarak kullanılmış, günlük kap formları arasındadır.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Kars Müzesi, 2017.
Leave A Reply