Bizans Döneminden (MS 395-1453) cam bilezikler.
Cam bileziklere biçimleri verildikten sonra boyama, aletle sıkıştırma, damlacık, cam ipliği aplikesi gibi süslemeler yapılmıştır. Erken ve Orta Bizans Dönemi’nde sade yüzeyli, yivli, aplike veya mühür baskılı, tek renk burma, çok renk burma ve boyalı desenli bilezikler yapılmıştır.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Eti Arkeoloji Müzesi, Eskişehir, 2022.
Kaburgalı bilezikler eksiz bilezikler içerisinde, burma bilezikler ise ekli bilezikler arasında incelenmiştir. Süsleme için aletle sıkıştırılarak veya metalle cam sıcakken bastırarak oluşturulan kaburga ve üretim sırasında kendi ekseni etrafında çevirerek oluşturulan burgunun kullanıldığı görülmektedir. Burma bilezikler aynı renkte tek veya çoklu cam lifinin burulması veya farklı renkteki cam liflerinin sarılması sonucunda oluşturulabilir. Bazı örneklerinde ise opak bir cam lifinin üzerine renksiz cam lifinin sarılması ile dekoratif görünüm sağlanır. Burma bilezikler, burgu şekline göre sık veya seyrek burgulu olarak gruplandırılır. Tek renkli seyrek burgulu bilezikler, tek renkli sık burma bilezikler, iki farklı cam lifinin döndürülerek burgu şeklini almasıyla oluşturulmuş olanlar, farklı renkte cam lifi üzerine şeffaf cam lifinin sarılması ile daha zengin bir görünüm kazandırılmış bilezikler, çok renkli burma bilezikler grubu gibi çeşitleri vardır.
Kaburgalı bilezikler eksiz ve yarı dairesel kesitli iken burma bilezikler ekli, genelde dairesel kesitlidir.
Kahramanmaraş Müzesi cam eserleri arasında kaburgalı ve burma bilezikler yer almaktadır.
Eksiz bilezikler dairesel, yarı dairesel, dikdörtgen veya üçgen kesitli olabilmektedir. Çok renkli, içten düz dıştan farklı açılarla üçgen kesitli bileziklerden elimize İslami döneme ait çok örnek geçmiştir. Bu tip bileziklerde alt kısım sade bırakılırken bezeme dış yüze uygulanmıştır. Üçgen kesitli bileziklerde sadece meyandır motifinin süsleme olarak kullanıldığı örnekler de vardır. Çeşitli renkte cam ipliklerinin aplike edilmesiyle veya yedirme tekniğiyle süslenmiş bileziklerin Memluk ve Osmanlı dönemlerine ait örneklerini Erzurum Müzesi’nde görmek mümkündür. Yedirme tekniğinde, bir aletin ucuna alınan cam, kendi ekseni etrafında çevrilerek bilezik elde edildikten sonra cam sıcakken, bileziğin üzerine farklı renklerde cam çubuklar eklenir. Eklenen bu cam çubuk ya da cam kırıkları bileziğe yedirilerek düzleştirilir. Bu müzede, sergilenmekte olan cam bileziklerde aplike, aletle şekillendirme ve yedirme teknikleriyle yapılmış örnekler görülebilir.
Halk nezdinde kötü sözü yansıtıcı olduğu için sahibine iade ettiği düşünülen, geleceği aydınlık olsun diye gelinlerin başına, kemerine süs olarak takılan ayna, bileziklerde de kullanılmıştır.
Yararlanılan Kaynaklar
- Kahramanmaraş Müzesi’ndeki Kaburgalı ve Burma Cam Bilezikler, Fevziye Eker, TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, Sayı: 25, 2019.
- Sinop Müzesi Geç Antikçağ Cam Bilezikleri, Fevziye Eker, Akın Temür, https://www.academia.edu/40128733/2019.
- Geçmişten Günümüze Şanlıurfa Kadın Takıları, Aynalı Bilezik, Emine Gözen, Halk Kültürü’nde Giyim-Kuşam ve Süslenme Sempozyumu Bildirileri Kitabı – Editör: Tekin Koçkar, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları No: 146, 2008.
- Elazığ Müzesi’nde Bulunan İslami Dönem Cam Bilezikler, Gül Geyik, https://www.academia.edu/41788750/2019.
Leave A Reply