Bizans su mimarisi örnekleri İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde görülebiliyor. Beyazıt’ta bulunmuş, 4. yüzyıla ait yazıtlı ve tıpalı mermer su boruları ve yol ağzı su dağıtım elemanı (altta).
Fotoğraflar: Füsun Kavrakoğlu
- Bizans’da binanın cephesinin düz olması sevilmezdi, cephede hareketli çıkmalar olmalıydı.
- Bursa, Mustafa Kemal Paşa’da Laskaris Sarayı olarak anılan bir Bizans sarayının kulesi ayaktadır.
- Yunanistan, Mora’da, Mistra şehrinde, Mora despotlarının sarayı olduğu düşünülen bir saray kalıntısı vardır. Bu yapılarda, taştan, dışa çıkmalı konsolların izleri belirgindir.
- Roma İmparatoru Diokletianus’un 4. yüzyılda, bugünkü Hırvatistan’ın ikinci büyük şehri Split’te, inşa ettirdiği 40.000 metre karelik saraydaki Jupiter Tapınağı, Bizans döneminde, 7. yüzyılda Meryem’e adanmış bir katedrale dönüştürüldü. Bizans’ın paganizmin izlerini temizlemek amacıyla yaptığı mimari çalışmalar da olmuştur. Daha sonra tahrip olan bu saray, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer almaktadır.
Silifke, Karakabaklı’daki Bizans evi.
Fotoğraf: Türklerde Ev Kültürü, Prof. Dr. Metin Sözen, Doğan Kitap, 2001.
- Bizans evleri de sarayları taklit etmiştir. Roma geleneği baskındır. Birbirine koridorla bağlanan, biri kadınlara, diğeri erkeklere ait olan iki avlulu evlerde oturulmuştur. Görkemli Bizans evlerinde havuz ve heykel mutlaka olurdu.
- Kilikya denen Silifke-Adana arasında Ayaklı’da; Silifke’nin hemen arkasında, birbirine zafer taklı antik yolla bağlı, Karakabaklı, Sinekkale, Işıkkale’de (bunlar Türkmenlerin verdiği adlar, eski adlarını bilmiyoruz) Bizans evleri var. Villa tipi ev, belli bir seviyeye kadar taş örülmüş, sonrası ahşap, konsolları durduğu için etrafının balkonla çevrili olduğu anlaşılan, sarnıcı, giriş siperliği duran, restorasyonsuz bir çiftlik evi vardır. Orta katın ev sahibine, alt ve üst katların hizmetlilere ait olduğu düşünülüyor. Künk kırılmış ama tuvalet giderinin yeri belli. Bölgede bazilikalar da var.
- Taşucu yakınındaki bir yerleşmede, düzensiz planlı, üst katına dıştan merdivenle çıkılan, mazgal pencereli, yalnızca üst katlarında güneye açılan pencereleri olan evler vardır. Kesme taştan düzenli planlanmış evler ise, Gökkale, Karakabaklı, Devecili’de görülür. Bunlardan bazılarının güney cephelerinde balkonlar bulunuyordu. Karakabaklı’da üç ayrı tip Bizans evi vardır. Bunlardan biri Helenistik geleneğe uygun, tek kat üzerine revaklı avlulu tiptedir. Silifke’nin doğu kıyısındaki Akkale, cephesi denize bakan, içinde tonozlu büyük salonları olan iki, belki de üç katlı bir yapıdır. Deniz tarafına açılan çok yüksek tonozlu giriş holleri, bunun bir kale olamayacağını gösterir. Yukarı katlara bağlantı, geniş çaplı bir helezonlu merdiven veya rampayla sağlanmıştır. Kuzey Afrika Roma villalarıyla benzerliği açık olan bu büyük bina, büyük olasılıkla Roma döneminde, Kapadokya Kralı Arhelaos’un yaptırdığı saray olabileceği düşünülmektedir. Yapı, Bizans döneminde de kullanılmıştır.
Bizans İmparatorluğu, Bizans'ta Mimari, Diokletianus, Hırvatistan, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Jupiter Tapınağı, Karakabaklı’daki Bizans evi, Laskaris Sarayı, Roma İmparatoru, Silifke, Split, su mimarisi, UNESCO Dünya Kültür Mirası
Leave A Reply