Bulgaristan’a Dair 8

Sofya parklarından.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2018.

• Şeyh Bedrettin hadisesi 1400’lerin başında Bulgaristan’da yaşanmış. Topraktan çıkan, üretilen her şeyi beraber yiyip içelim, iki gömleğin varsa birini olmayana verelim diyen bir düşünceyi savunmuşlar. aralarında Hıristiyanlar da varmış. Şeyhin iki yardımcısı, Börklüce Mustafa ile Torlak Kemal. Düşüncelerini yaymak için Ege’de, Deliorman’da çalışırken Osmanlı bunların asmış, kılıçtan geçirmiş. Torlak Kemal’in çevresinden hayatta kalanlar Bulgaristan’da Torlak Köyü’nü kurmuşlar. Günümüzde de Alevi köylerinde Şeyh Bedrettin gibi düşünenler olduğu söyleniyor.
• Nazım Hikmet Ran, Bedrettin Destanı’nı yazdığı gibi Varna’dan da pek çok şiir yazıyor. İkisini paylaşıyoruz:

MEMET

Karşı yaka memleket,

sesleniyorum Varna’dan,

işitiyor musun?

Memet! Memet!

Karadeniz akıyor durmadan,

deli hasret, deli hasret,

oğlum, sana sesleniyorum,

işitiyor musun?

Memet! Memet!

VAPUR

Yürek değil be, çarıkmış bu, manda gönünden,

teper ha babam teper

paralanmaz

teper taşlı yolları.

Bir vapur geçer Varna önünden,

uy Karadeniz’in gümüş telleri,

bir vapur geçer Boğaz’a doğru.

Nazım  usulcacık okşar vapuru,

yanar elleri…

(27 Mayıs 1957)

• Bulgaristan’ın Tuna Nehri kıyısında kurulu olan, Tuna başkenti denen Rusçuk’a büyük tonajlı gemiler ulaşabiliyor. Kentin simgesi dev kurtuluş anıtının iki yanında iki aslan heykeli var: Birinin ayakları altında fes.
• Rusçuk MÖ 1. yüzyılda Roma limanı olarak kurulmuş. 7. yüzyılda yakılıp yıkılmış. Osmanlılar bölgeyi alınca, burada bir kent kurmuş. Yani Rusçuk Osmanlının kurduğu bir kent. 1864-69 arasında Tuna Vilayeti Valiliği’ni üstlenen Mithat Paşa, Osmanlı’nın ilk demiryolunu, Varna-Rusçuk hattını inşa ettiriyor. Bulgarlar için Mithat Paşa, saygın devlet büyükleri arasında sayılıyor. Ziraat Bankası da Mithat Paşa tarafından Sofya’da kurulmuş.