Noh draması sade, sessiz ifade ve sembolik jestler ile karakterize edilir (1). Noh repertuvarındaki en eski oyun olan Okina 12. yüzyıla tarihlenir. Bu antik oyuna özgü maske, kostüm ve danslar vardır. Okina gösterisi başlamadan önce, baş karakter tarafından takılacak olan maske, soyunma odasında sergilenir ve maske saygılı selamlamalarla onurlandırılır. Oyuncular sahneye çıkmadan önce basit bir yemek yer. Sahneye çıktıklarında, Maske Taşıyıcısı olan oyuncu, Okina maskesini kutusundan çıkarır ve kabul etmeden önce secde eden baş karaktere sunar. Bu, oyuncunun maskesini seyirci önünde taktığı tek Noh oyunudur. Okina maskesi, yardımsever yaşlı bir adamın yüz hatlarına sahiptir ama bu bir tanrının yüz hatlarıdır. Okina’nın kökenleri Şintoisttir. Çoğu Noh oyunun aksine Okina trajik değildir; bolluk ve uzun yaşamın neşeli bir kutlamasıdır. Noh dünyasının girişi olan Okina, yeni yılda, festivallerde, önemli günlerde ve genellikle programın başında yer alır.
Efsaneye göre Noh, Nara’daki Kasuga Tapınağı’nda ortaya çıkmıştır. Burada tanrı olan yaşlı bir adamın Yogo Çamı’nın altında dans ettiği görülmüştür. Çam, konusu ne olursa olsun tüm Noh oyunları için Noh sahnesinin tek dekorudur.
19 Nisan 2006 tarihinde sahnede izlediğimiz Kyogen Ancient Comic Play’den bir sahne. Noh’da lüks kostümlü maskeli aktörler vardır ve Noh’un perdeleri arasındaki komik ara piyesi olan Kyogen ile birlikte sunulur; bunların her ikisi de UNESCO tarafından “başyapıt” olarak tanımlanmıştır.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu
Noh ciddiyeti ile diğer drama türlerinden ayrılır. Japonlar gülmeyi sevdikleri için Noh trajedileri arasında Kyogen adı verilen güldürüler oynanır. Mutlu sonla biten bir Noh bile özen ve ciddiyetle sahnelenir (2). Noh’un özel bir atmosferi vardır. Seyirciler oyunun başlamasını sessizce beklerler. Bu durum, tıpkı Güneydoğu Asya’da olduğu gibi, seyircilerin oyunlar boyunca konuştukları, yemek yedikleri ya da uyukladıkları, hayran oldukları oyunculara para attıkları taşradaki Noh performansları için geçerli değildir.
Noh sahnesinin ön tarafında kullanılmayan üç basamak vardır; hiçbir sahne onlarsız olmaz.
Büyük Şinto tapınaklarında, inananlar ilahi lütuf elde umuduyla kagura adı verilen danslar için para öderler.
Noh tiyatrosunda oyunlar, Ortaçağ Japoncasıyla söylenir veya okunur (3). Tokugawa Şogunluğu’nun 1603’te kurulmasından sonra Noh bir eğlence ritüeline dönüşmüştür. Noh’un bugünkü repertuvarı esasen 16. yüzyıldakiyle aynıdır (4). İyi eğitimli Japonlar bile bu oyunları kitaptan takip ederler. Baş karakterin duygularını özetleyen son dansına kadar sahnede çok az hareket vardır. Profesyonel Noh performansında tüm roller erkekler tarafından oynanır. Kadın rolü oynayan erkek oyuncu kadın sesini, yürüyüşünü vb. taklit etmez; bu abartılı jest kabul edilip küçümsenir ve reddedilir. Gerçekçiliğin reddi, Noh’un en dikkat çekici özelliklerinden biridir. Kostümler de gerçekçiliği değil güzelliği hedefler (5). Noh oyuncuları, maske gerektirmeyen rolleri oynadıklarında bile, canlandırdıkları kişiler olabilmek için yüzlerinden bireyselliklerine dair her türlü izi silmeyi başarırlar. Sahneye çıkmadan önce mutlaka aynaya bakarlarmış (6).
Metinlerde sembolik jestler reddedilmiş, temsil edilen şeyler minyatürlere indirgenmiştir. Örneğin otomobil, bir oyuncak ile temsil edilebilir (7).
Noh korosu, karakterler adına onların sesiyle konuşur (8).
Herkes bu tiyatrodan hoşlanmaz. Geçmişte, halktan insanların bu performanslara katılmasına nadiren izin verildiği bilinmektedir (9).
Yararlanılan Kaynak
(1) Japon Edebiyatının Zevki, Donald Keene, Vakıfbank Yayınları, 2023. Sayfa 103.
(2) A.g.e., sayfa 108.
(3) A.g.e., sayfa 109.
(4) A.g.e., sayfa 118.
(5) A.g.e., sayfa 110.
(6) A.g.e., sayfa 123.
(7) A.g.e., sayfa 111.
(8) A.g.e., sayfa 115.
(9) A.g.e., sayfa 117.
Leave A Reply