Japonya 58 Edebiyatta Heian Dönemi

EDEBİYATTA HEIAN DÖNEMİ (784-1192)

Dünyanın ilk (psikolojik) romanı olarak kabul edilen, yazımı 1008’de tamamlanmış Genji’nin Hikayesi, Murasaki Shikibu (Şikibu) tarafından yazılmıştır ve Japon edebiyatının başyapıtlarından biridir. Hiç görmedikleri ve kendilerini yok oluşa sürükleyen iki kadına aşık iki delikanlının öyküsü olan eser uzun, ağır, her şeyin en ince ayrıntısına kadar betimlendiği, içinde pek az eylem barındıran bir romandır.

Çiçek Kitabı ve Yazı Fırçası, Ryuryu Kyo Shinsai (1799-1823).
Fotoğraf: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/53974

İmparatorluk başkentinin 784 yılında Nara’dan Nagaoka’ya, 794’te de oradan Heiyankyo’ya (Kyoto) taşınmasıyla başlayan ve 1192’de Kamakura’da askeri hükümetin kurulmasıyla sona eren Heian dönemi, Japon milliyetçileri tarafından fazla kadınsı bulunur. Bu dönemde başkent çevresinde yaşayan üst sınıftan kadınlar hem günlük sosyal hayatta hem de sanat ve edebiyatta epeyce özgür, öncü ve hatta kurucu bir rol oynamışlardır. Hemen hemen bütün büyük edebiyat eserlerinin yazarları kadınlardır. Kadınlar erkeklerle perde ya da paravan arkasından konuşurlar ama kültürde kadın imzası vardır. Bu dönemin başlarında Çin ile diplomatik teması kesmiş ve kendi içlerine dönmüş oldukları için özgün olabilmişlerdir. Çünkü Japonlar, büyük ölçüde geleneklerini Çin ve kısmen de Kore’den ithal etmişlerdir. Heian döneminde, Konfüçyüs’ün katı kuralları, Budizm’in teni hor gören, kasvetli bakış açısı Şintoizm’in etkisiyle yumuşamıştır.

10. yüzyıl Japonya’sında daha çok kadınlar tarafından kaleme alınan eserlerle çok güçlü bir günce edebiyatı, seyahatname ve anlatı geleneği doğmuş. 10. yüzyıl kadın günceleri, sıradan halkın duygu ve yaşam biçimlerini yansıtmaz; kadınların sessiz, sakin, içe dönük, dış dünyadan tecrit edilmiş yaşantılarının dramatik yapısını önümüze serer. Kadınlara güç merkezine giden yollar kapalı olduğundan terfi edemeyecek, ilerleyemeyeceklerdi ama bu dünyayı gözlemleyecek ve yorumlayacaklardı.

Yararlanılan Kaynaklar

Japon Edebiyatı Tarihi, Şuiçi Kato, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012. Sayfa 9, 13, 14, 15, 16, 179.

Ayın Öteki Yüzü, Claude Lévi-Strauss, Everest Yayınları, 2018. Sayfa 27, 45.