- Libya’da İtalyan egemenliğine direniş Birinci Dünya Savaşı boyunca da sürdü. 1922 yılında faşistlerin başa geçmesiyle Libya’ya yönelik tam sömürgeleştirme politikası başlatıldı. Geleneksel olarak Senusilere bağlılığıyla tanınan Berka’da Senusi tarikatının şeyhi Ömer Muhtar’ın (1862-1931) öncülük ettiği 1923’te başlayan Senusi direnişi, 1931yılına kadar sürdü. Ömer Muhtar 1931’de İtalyanlara esir düştü ve asıldı. 1935 yılında, Libya’yı “İtalya’nın dördüncü sahili” olarak anan Benito Mussolini, Libya’ya İtalyan göçmenler yerleştirmeye başladı. 1939 yılına gelindiğinde Libya’ya yerleşen İtalyanlar nüfusun %18’ine ulaşmıştı.
- İkinci Dünya Savaşı döneminde Kuzey Afrika’daki harekat (1941-43), İtalyan sömürgeciliğine ağır darbe indirdi. Berka üç kez el değiştirdi, İtalyan göçmenler ülkelerine döndü, şehir Libyalı milliyetçilerin denetimine girdi.
- Sirte önce İtalyanların, sonra İngilizlerin, sonra Almanların, sonra yine İngilizlerin ve yine Almanların zafer ve hezimetlerini gördü.
- Senusilere 1942 yılında bağımsızlık sözü vermiş olan İngilizlerin baskısıyla İtalyan vesayeti ve Sovyet mandası önerileri reddedildi. Birleşmiş Milletler Kasım 1949’da Libya’nın birleşik bir krallık olarak en geç 1952 yılı başında bağımsız olması kararını aldı. Libya’nın özgürlüğünün, BM oturumunda Haiti delegesinin unutkanlık eseri verdiği bir fazla oyla gerçekleştiği söylenir.

Libya, Araplık ve İslam uğruna cihat ettiği düşünülen Ömer Muhtar’ın İtalyanlar tarafından tutuklanışı.
Çöl Aslanı Ömer Muhtar, 1981 ABD Libya ortak yapımı dramatik bir savaş filmidir. Özgün adı Lion of the Desert’ tır.
Yapımcılığını ve yönetmenliğini Arap asıllı ABD’li sinemacı Mustafa Akkad‘ın yaptığı, 1981 yılında gösterime giren Çöl Aslanı Ömer Muhtar adlı filmin önemli rollerinde Anthony Quinn, Oliver Reed, Irene Papas, Rod Steiger, John Gielgud ve Raf Vallone oynamışlardır.
Fotoğraf: wikimedia.org
- Federal bir devlet yapısına dayalı anayasa hazırlandı ve 1950 yılında Senusi tarikatının İngiliz yanlısı önderi Sidi Muhammed İdris kral oldu. Senusiye, ilke ve amaçlarından bütünüyle uzaklaştı.
- Kral İdris’in Büyük Mağrip projesi vardı. Mağrip, kuzeybatı Afrika bölgesidir. Tarihte, Müslüman idaresi sırasında İber Yarımadası, Malta ve Sicilya’yı da içerirdi. Günümüzde Mağrip, dar manada Tunus, Cezayir, Fas ve Batı Sahra’yı içerir. Libya ve Moritanya’nın da bunlara eklenmesiyle Büyük Mağrip diye adlandırılabilecek bölge ortaya çıkar. Mağrip, Berberilerin en yoğun olarak yaşadığı ve Berberi kültürünün en yoğun şekilde görüldüğü bir bölgedir. Bölge aynı zamanda, Arap kültürünün bir alt bölgesi özelliği gösterir. Örneğin Mağrip ülkelerinin kuskusa dayanan ortak bir mutfak kültürü vardır. Buna karşın Mısır ve doğu Arap mutfakları pirince dayanır. Ortak kültürün özellikleri Malta gibi çevre ülkelerde de hissedilir. Mesela modern Malta dili, Arapça’nın Mağrip ülkelerinde konuşulan aksanını taşır.
- Trablus bölgesi halkı kendi bölgeleri için merkezi bir idareyi tercih ediyordu. Berkalılar ise Trablus’ta kurulacak merkezi bir idareden çekiniyorlardı. Fizan bölgesi ise diğer bölgelerden ayrı olarak kendi egemenliğini korumak istiyordu. Krallık kurulduğunda ortaya çıkan durum, ilerici Trabluslular ile gerici Berkalılar arasında zaten mevcut olan ayrılık, yıllar sonra 2011 yılında başlayan iç savaşta da kendini gösterdi.
Anthony Quinn, Benito Mussolini, Berka, Birinci Dünya Savaşı, Birleşmiş Milletler, Büyük Mağrip, Cezayir, Çöl Aslanı Ömer Muhtar, Fas, Fizan, İber Yarımadası, İkinci Dünya Savaşı, Irene Papas, İtalyan İşgali, John Gielgud, Kral İdris, kuskus, Kuzey Afrika, Libya, Mağrip, Malta, Mustafa Akkad, Oliver Reed, Ömer Muhtar, Raf Vallone, Rod Steiger, Sicilya, Sidi Muhammed İdris, Tunus
Leave A Reply