Afrika mozaiklerinin belli özellikleri vardır.
Afrika mozikleri İtalya’daki, genellikle siyah beyaz tesseralardan oluşan, mozaik tablolardan MS 2. yüzyılın ikinci yarısından itibaren adım adım farklılaşmaya başladı. Çok renkli, konu ve stilde yaratıcı mozaikler üretildi. Çeşitli renklerde mermer, traverten, cam ve seramik tesseralar kullanıldı. Konuyu anlatma tarzı, perspektif, tasarım, geometrik formların mimariye uygulanışı farklılıklar gösterir. Afrika mozaiklerinin altın devrinin 4. yüzyıl olduğu kabul edilir.
Bazı temalar Roma Afrikası’nda çok sık tercih edilmiş, geometrik ve bitkisel motifler çok bol kullanılmıştır. Romalılar için Mısır verimli toprağın ülkesidir. Nil Nehri’nin, kıyısındaki yerleşimlerin betimlemesi çok sık yapılmıştır.
Palmiye ağacının iki yanında resmedilmiş atlar sık işlenen konulardan biridir. Bu temanın tercih edilmesinde halkın at yarışlarına çok düşkün olmasının rol oynadığı düşünülüyor.
Hıristiyan Afrika’da mezar taşlarında da mozaik kullanıldı.
Tablolarda, Roma dönemi öncesi Afrika inançları, günlük yaşamı da izler bırakmıştır.
Bazı uzmanlar, İslam ordularının kıtaya girmesi ile mozaik sanatçılarının Sicilya’ya geçtiğini, bu yüzden Afrika mozaik üretiminin 7. yüzyıldan sonra durduğunu öne sürerler. Oysa Bardo Müzesi’nde İslam Dönemi mozaikleri bölümü vardır, Fatımi sarayında da geometrik desenli mozaik kullanılmış, Afrika’da mozaik üretimi 10. yüzyılda da devam etmiştir. Ancak bu üretimin sanatsal açıdan öncekilerle kıyaslanamayacağı düşünülüyor.
Afrika’daki mozaik üretimi Kartaca-İslam Ortaçağı arasındaki dönemde 15 asır devam etmiş, mozaik sanatçısı ve zanaatkarları en çok Kartaca şehrinden çıkmış, Afrikalı sanatçılar kendi stillerini tüm Akdeniz havzasına yaymışlardır.
EL JEM MOZAİK MÜZESİ
Kartaca’da, Kerkouane’de, Cap Bon’da MÖ 5.-4. yüzyıllardan beri mozaik uygulanan bir teknik olmasına rağmen günümüze ulaşmış Tunus’taki en eski mozaik tablolar MS 2. yüzyıla tarihlenmektedir.
Tunus’ta El Jem’de bir zamanlar şehrin sahip olduğu zenginlikleri belgeleyen devasa mozaikler ve heykeller şehrin hemen dışında kurulu Mozaik Müzesi’nde sergileniyor. Müzeye girdiğimizde çok büyük salonlarda sergilenen muhteşem mozaiklere hayran kaldık. Görülmeye değer bir mozaik müzesiydi. Tüm dünyanın Bardo Müzesi’ni tanıdığını biliyorduk ancak buranın da ondan aşağı kalmadığını gördük. El Jem ayrıca amfiteatrı ile de tanınıyor.
El Jem Mozaik Müzesi.
El Jem Mozaik Müzesi.
SOUSSE MÜZESİ
Sousse Müzesi’nde Fenikelilere-Kartacalılara, Romalılara, 4.-7. yüzyıla tarihlenen Erken Hıristiyanlık Dönemi ve Bizans’a ait arkeolojik eserler sergileniyor. Şehirde Mısır, Yunanistan ve Anadolu’dan gelenler yerli halkla beraber yaşamışlar. Kentin, MÖ 9. yüzyılda Fenikeli bir denizci tarafından kurulduğu düşünülüyor. MÖ 146 yılında Kartaca’dan Roma’ya geçen şehir zamanın önemli bir ticaret merkezi olmuş, zenginleşmiş. Daha sonra canlı bir Hıristiyan merkez olmuş.
Afrika mozaiklerinde deniz, deniz tanrısının gücü konusu çok işlenmiştir. Deniz hayal dünyasının merkezidir. Korkular, umutlar, bolluk, verimlilik deniz aracılığı ile anlatılır. Çıpa ve balık daha sonra Hıristiyanlık sembolleri olmuştur. Mozaik tablolar Antik Çağ donanması hakkında tek belge niteliğindedir.
Balık simgesi nazara karşı da kullanılırdı. Bugün de Tunus’ta evlerin cephesinde aynı sebeple yer alır.
Sousse Müzesi.
El Jem’de bulunan, mevsimleri ve ayları gösteren, 3. yüzyıla ait mozaik Sousse Müzesi’nde sergileniyor. Fotoğrafta yer alan Aralık ve Ocak ayları. Mozaiklerde mevsimler tipik olarak hasır otu, buğday başağı, asma filizi, tavus çiçeği ile sembolize edilir.
BARDO MÜZESİ
Bardo Müzesi binası 18. yüzyıl başında inşa edilmiş bir Osmanlı Sarayıdır. Daha sonra Ali Paşa’nın 1882’de müzeye dönüştürdüğü sarayda sergilemeyi Fransızlar tamamlamıştı. Müzede, mozaiklerden başka Tunus’un çeşitli tarihsel, kültürel, dinsel mirası da sergileniyor. Saray-müze Bardo, güzel bir düzenleme ile yakın zamana kadar dünyanın bir numaralı mozaik müzesi sayılıyordu. Bardo’yu Hatay Müzesi izliyordu.
Bardo’da Tunus’taki Kartaca, Sousse, El Jem, Dougga gibi çeşitli antik kentlerden gelen yaklaşık 1000 metrekarelik mozaik sergileniyor.
Bardo mozaikleri MS 4. yüzyıl Geç Roma, 5.-6. yüzyıl Erken Bizans dönemleri arasındaki dönemleri kapsıyor.
Sergilenmekte olan tablolar villalardan, hamamlardan, çarşıdan, bazilikalardan çıkmadır.
Geometrik bezemelerin egemen olduğu Bardo mozaiklerinde Hıristiyanlık etkisi öne çıkıyor, dua eden insanlar, günlük yaşam betimlemeleri, hayvan resimleri bulunuyor. Daha az sayıda örneğin Poseidon Alayı, Apollon-Marsiyas Yarışması, Odyseus-Siren, Perseus-Andromeda gibi mitolojik öyküler de var. Bardo mozaikleri oldukça durağan tablolar sergiliyor.
Romalı ünlü şair Virgil (MÖ 70-19)’in ünlü mozaik portresi Bardo’ya Sousse’daki villalardan birinden getirilmiş. Virgil, togasını giymiş, arkalıklı bir sandalyede oturuyor. Dizinin üstündeki ölümsüz eseri Aeneid. Mozaik tablo bazı uzmanlara göre 3., bazılarına göre ise 4. yüzyıldan. Virgil, Roma İmparatorluğu’nun nezdinde ilk şair’dir.
Bardo Müzesi.
Akantus Yaprakları ve Kuşlar tablosu 4. yüzyıla, yani Afrika mozaiklerinin altın çağına tarihleniyor. Tavus kuşunun rengi, formu ile yaprakların kıvrımı, rengi son derece uyumlu bir kompozisyon oluşturuyor.
Bardo Müzesi.
Leave A Reply