Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu
- Bizde 93 Harbi diye anılan, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nı Rusya kazanınca, Çarlık yönetiminde bu yöre Karsskaya Oblastı / Eyaleti ilan edilmiştir. İki Osmanlı sancağı Kars ve Çıldır’dan başka Ardahan, Erzurum’un Oltu, Olur, Şenkaya ve Narman ilçeleri bu Oblast’ta yer almıştır.
- Rusya, Ermeni milliyetçi hareketini ve Ermenilerin vilayette ağırlık kazanmasını engellemek için Rusya’dan buraya nüfus aktarımı yapmıştır: Duhoborlar, Estonlar, Malakanlar bölgeye gönderilmiştir.
- Duhoborlar, ibadetlerinde kendilerini kırbaçlamak da olan, günahkar insanlığın kefaretinin ödenmesine böylece yardımcı olduklarını düşünen bir tarikat. Heretik bir grup olarak görüldükleri için nüfus aktarımı sırasında kendilerine öncelik tanınmış olduğu anlaşılıyor.
- Malakanlar Kars’ta 35 köy kurmuşlardır. Ekonomik açıdan kalkınmamış bir yer olan Kars, Çarlık döneminde garnizon şehri olduğu için birtakım yenilikler yapılmıştır. Bunların en önemlisi Kars’ı Tiflis üzerinden Kafkasya’ya bağlayan demiryoludur. Yağ ve peynir imalathanesi, dericilik, değirmencilik, dokumahane, şaraphane, bira imalathanesi, boyahane, maden suyu imalathanesi, briket imalathanesi, kireç, kerpiç, tuğla ocağı kurulmuş; Malakan atı olarak adlandırılan güçlü bir at cinsinin ağır pulluklarda kullanılmasıyla ekilebilir arazi iki kat artırılmıştır. Malakan ineği olarak bilinen melez sığırların yaygınlaşmasıyla süt ve süt ürünlerinde de önemli artışlar elde edilmiştir. Lahana, ayçiçeği ve şekerpancarı bölgede ilk defa Malakanlar tarafından yetiştirilmiştir. Malakanlar’ın tarım dışında değirmencilik, yağ, peynir, sabun üretimi, demircilik ve dişçilik gibi mesleklerle de uğraştığı bilinmektedir.
- Çar yönetiminde Kars ahalisi zadegan, ruhban, kentli ve köylü olmak üzere dört sınıfa ayrılmıştı.
- Çarlık yönetimi hem Kars’ın Müslüman ahalisinden, hem de Rus sektantları olan Duhoborlar ve Malakanlar’dan asker almaya çalışmış ama şiddetli bir direnişle karşılaşmıştır. (Sektant sözcüğü, Rus Ortodoks Kilisesi tarafından sapkın olarak görülen heterodoks Ortodokslar için kullanılır.) 1889 yılından itibaren yörenin Hıristiyan olmayan ahalisinden (Müslüman, Ezidi, Yahudi vd.) ve Rus sektantlarından askerlik hizmeti yerine askerlik hizmeti vergisi alınmaya başlanmıştır. Müslümanlar, zaptiye olmak bile istememiştir.
- Çarlık dönemi Kars’ında Ortodoks Ruslar (asker ve tüccar) ile Malakanlar hiçbir şekilde kaynaşmamıştır. Eski Ahit’ten kaynaklanan domuz etinin ve alkolün haram sayılması, sünnet geleneği, ikon, haç gibi sembollerin günah sayılması pratikte onları Müslümanlığa yaklaştırsa da Kars onlar için daimi ikametgah olamamıştır.
1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’, 93 Harbi, Çarlık yönetimi, Duhoborlar, Estonlar, Ezidi, garnizon şehri, heterodoks Ortodokslar, Kars, Karsskaya Oblastı, Malakan atı, Malakan ineği, Malakanlar, Müslüman, Rus Ortodoks Kilisesi, Rus sektantları, Sektant, Yahudi
Leave A Reply