Genelde iki tür sömürgecilikten bahsedilir:
Yerleşimci Sömürgecilik: Yerlileri yerinden edip, kendi yurttaşlarını o ülkelerde egemen sınıf yapar. Avustralya ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nde olduğu gibi.
Ekonomik Sömürgecilik: Hammadde peşinde olmayla alakalıdır. Hindistan ve Endonezya’nın başına gelen gibi.

Senegalli sanatçı İbrahima Thiam (1976-), bu fotoğrafında (2020), Dakar’ın Lébou halkının sahip olduğu ve modern bir şehir kurmak için Fransız sömürgecilerin yerle bir ettiği geleneksel köylerinin koruyucusu beyaz atlı adam Maam Ndeuk Daour Mbaye mitini pandemide tekrar canlandırmak istemiş.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Yarına Notlar Sergisinden, Pera Müzesi, 2022.
Klasik Sömürgecilik, esas olarak toprak, kimi zamanda beden, mülkiyetine, madenlerin, elmas, altın gibi maddelerin çıkarılarak talan edilmesine, kimi zaman köle emeğiyle üretilerek el konulmasına ilişkindi.
İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki Yeni Sömürgecilik ya da postkolonyal model ise esas olarak ticari ve finansal pazarların kullanılmasına, ekonomi politikalarının, diplomatik eğilimlerin/seçeneklerin, IMF, Dünya Bankası, NATO gibi kurumlar aracılığıyla yönlendirilmesine ilişkindi.
Günümüzde oluşan iki yeni basınç, (fosil yakıt tüketen sanayilerden yeni bir enerji ve sermaye birikim rejimine geçiş arayışları ile küresel ısınma), stratejik kaynakların dağılımını, devletlerin devreye girerek, doğrudan denetim altına alma eğilimini besleyebilecek, işgal-ilhak biçimlerini, Klasik Sömürgeciliği yeniden canlandırabilecek.
Büyük Savaşın Geri Dönüşü II, Ergin Yıldızoğlu, Cumhuriyet, 25 Ağustos 2022.
20. yüzyılın ortalarına kadar dünyanın en büyük emperyal gücü olan İngiltere’de yetkililer, 2016 yılından beri Küresel Britanya ifadesini kullanmaya özen gösteriyorlar. İngiltere’nin Brunei‘de bir askeri üs, Singapur’da da bir deniz destek tesisi kurma çalışmaları sürüyor. Bu girişim ülkeyi, dört Hint-Pasifik Milletler Topluluğu üyesiyle yani Avustralya, Malezya, Yeni Zelanda ve Singapur ile buluşturuyor. Çin, Asya’daki İngiliz varlığının geri dönüşünü “yeni sömürgecilik” olarak değerlendiriyor.
İngiltere Geleceğini Asya’da Arıyor, Mustafa K. Erdemol, Cumhuriyet Gazetesi, 3 Şubat 2021.
Leave A Reply