MÖ 9. – MÖ 7. Yüzyıl
- Ağrı Dağı, Tevrat’ta r-r-t olarak anılıyor. Sonraki dönemlerde dağa verilen Ararat adının kökeni buradan geliyor. r-r-t, aynı zamanda Urartu’nun İbranice adı.
- Bir başka kaynak ise şöyle anlatır: İbrani kaynaklarında, Nuh Tufanı bölümünde, Ararat olarak geçen isim, Kumran metinlerinde Urarat şeklindedir ve Asur dilinde Urartu demektir.
- Bir İran efsanesi Ağrı’nın insan ırkının beşiği olduğunu öne sürer. Ararat, insanlığın ve medeniyetin doğduğu toprak anlamına kullanılır.
- Urartular, dünyanın en büyük sodalı gölü olan Van Gölü’ne Yukarı Deniz adını vermişler. O zamandan beri midir bilinmez ama günümüzde de yöre halkı için orası Van Denizi.
- Asur Kralı II. Sargon’un MÖ 714 yılında Urartu devletine karşı yapmış olduğu yağma seferinde, Van Gölü’nün güney ve güneydoğusunun geçit vermez sık ormanlarla kaplı olduğu, ordusunun ilerleyebilmesi için bronz baltalarla ancak iki kişinin yan yana geçebileceği genişlikte bir geçit açtıkları belirtilmektedir.
- Urartu medeniyetinden bahsederken Tunç Çağının sonlandığını, Demir Çağının başlarında olduğumuzu unutmayalım.

Doğubayazıt yolunda Ağrı Dağı.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, 2018.
- Klasik Çağ öncesinde Anadolu’da yaşamış en önemli uygarlıklar Hitit İmparatorluğu (MÖ 1650-1200) ile Urartu Krallığı’dır.
- Urartular MÖ 1. binin başlarında Van Gölü çevresinde bir devlet kurmuşlardır. Mimarlıkta, mühendislikte ve madencilikte ileri bir düzeye ulaşan Urartu Devleti’nin toprakları, Urmiye Gölü’nden Fırat Nehri Vadisi’ne ve Karadeniz’in doğu sahillerinden Musul, Halep ve Akdeniz’e kadar uzanan geniş bir alana yayılmaktaydı.

Kral II. Sarduri egemenliğinde, İÖ 743’te Urartu İmparatorluğu’nun en geniş sınırları.
Fotoğraf: tr.wikipedia.org
- Doğu Anadolu’da Urartuların egemenlik alanı içerisinde yer alan ve hepsi iyi planlanmış ve görkemli surlarla çevrelenmiş kalelerle korunan Erzincan-Altıntepe, Muş-Kayalıdere, Adilcevaz-Kef Kalesi, Ağrı-Patnos’taki Aznavurtepe, Van’daki Toprakkale ve Çavuştepe, özellikle de anıtsal mezar yapıları, savunma sistemi ve yazıtları ile Urartu Krallığı’nın görkemini yansıtan başkent Tuşpa önemli Urartu merkezlerindendi.
- Kral I. Sarduri’nin kurduğu, Van Kalesi olarak da bilinen başkent Tuşpa, kale ve eteklerindeki aşağı kentten oluşuyordu. Tuşpa, Van Ovası’na ulaşan tarihi yolların merkezinde, yani stratejik bir noktada bulunuyordu. Urartu krallarının bilinen ilk yazılı anıtı da buradaydı. Başkentte görkemli kral mezarları, saraylar, devlet depoları, kutsal alanlar, baraj ve kanallarla sulanan bereketli ovada bağ ve bahçeleri ile nüfusu en kalabalık Urartu merkezlerinden biriydi.
Adilcevaz, Ağrı, Ağrı Dağı, Altıntepe, Ararat, Asur Kralı II. Sargon, Demir Çağı, Doğubayazıt, Erzincan, Fırat Nehri Vadisi, Hitit İmparatorluğu, İbranice, Kayalıdere, Kef Kalesi, Kral II. Sarduri, Kumran metinleri, Nuh Tufanı, Patnos, Tevrat, tunç çağı, Tuşpa, Urarat, Urartu, Urartu Krallığı, Urartular, Urmiye Gölü, Van Denizi, Van Gölü, Van Kalesi, Yukarı deniz
Leave A Reply