Bizans İmparatorluğu 29 | Bizans'ta Para, Mahkeme, Takvim, Posta Örgütü

Manastırlar, piskoposlar ve prensler ayarları farklı altın sikkeler veya gümüş paralar bastırıyorlardı. Bizans’ın nomisma veya bezant olarak bilinen altın paraları vardı. 700 yıl boyunca bezant değerini korudu. “Bezant kadar saf” denirdi. 11. yüzyıla kadar Bizans paralarına olan güven sürdü. Bazı bölgelerde bezant, dinar veya maravedi adı altında, I. Konstantin zamanından kalma altın solidus geçerliydi. Konstantinopolis’te basılan ve teoride 3,89 gram ağırlığında altın bir sikke olan Bizans nomisma’sı, Eski Roma ve Frenk madeni paralarının yanı sıra, uluslararası ticarette en çok kullanılan; gösterge para görevi gören bir para olmuştur. Paraları Batı Avrupa’da, Orta Asya’da, Rusya ve Hindistan’da da geçerliydi.
Bizans tarihte en çok altın para basan devletti.

Blakherniotissa Meryemi betimli altın sikke, Zoe-Theodora, 1042.

II. Andronikos (1282-1295) dönemi altın parası, 4.12 gr. İstanbul Arkeoloji Müzesi.

Bizans için, Ortaçağ’da yasalara göre yönetilmek bir gurur kaynağı idi. Justinyen imparatorluğun adil ve kararlı yönetimi için gerekli gördüğü Roma yasalarını bir araya getirmişti. Bir kurul tarafından hazırlanan bu derleme dört ana kitaptan oluşuyordu. Derlemede Konstantinopolis ile ilgili maddeler de yer alıyordu (Justinyen bölümünde detaylı anlatıldı).
Pek çok dava alt mahkemelerde halledilirdi ama daha önemlileri 12 hakimli üst mahkemeye veya imparatora götürülürdü. Cezalar para cezası, mülke el konması, ölüm, bir gözün oyulması veya elin kesilmesi şeklinde olabilirdi. 8. yüzyıldan sonra ölüm cezası sadece cinayet ve ihanet için verilmeye başlandı. Bazı katillere rahip olmak ve mallarının yarısını maktulun ailesine bırakmak seçeneği de verilirdi.
Bizanslılara göre sıfır yılı dünyanın kurulduğu veya yaşamın var olmaya başladığı yıldır. Bu da İsa’nın doğumundan 5509 veya 5493 yıl önceyi göstermektedir. Bu hesaba göre Konstantinopolis’in başkent ilan edildiği yıl 5509+330, 5839 yılıdır. Bizans takvimine göre yeni yılın ilk günü ise 1 Eylül’dür.

Bizans güneş saati, İzmit Arkeoloji Müzesi Kolleksiyonu.
Fotoğraf:www.kendingez.com

Hafif bir atlının bir günde gidebileceği uzaklık üzerinde duraklar yapılmıştı. Her durakta kırk kadar at bulunur, yeterli sayıda seyis atlara bakardı. Ulaklar atlarını belirli uzaklıklarda değiştirirlerdi. Her bölgenin arazi sahipleri, posta örgütünden büyük yarar sağlardı. Çünkü her yıl hükümet, ürünlerinin fazlasını atları ve seyisleri beslemek için alır ve çiftçiler iyi kar ederlerdi. Çiftçilere verilen para bir süre sonra vergi olarak geri gelir, devlet de alışverişte amacına erişmiş olurdu.
Batı’da Bizans üç yönü ile tanınır: Popüler sirkleri, saray entrikaları ve dini mistisizmi.
Konstantinopolis’in parası, malı, toprağı, askeri gücü ve ticari ağları vardı. Ama aşırı bürokratikleşmiş, lükse düşkün ve hayatından fazla memnun elitlerinin mücadeleci ruha sahip olmaması nedeniyle yıkılmaktan kurtulamadı, denebilir.

Füsun Kavrakoğlu