- Performans (icra), çok zengin bir kavram. Felsefeden sanata, ekonomiden dilbilime, siyasetten antropolojiye kadar bir çok alanda kullanılır ve her alanda yeni bir anlam yükü ve çağrışım zenginliği kazanır.
- Performans, Modern-sonrası düşüncenin anlaşılması için bir çeşit şemsiye kavrama dönüşmüştür.
- Genel olarak kimi tiyatro oyunları, kimi dans ve müzikal olaylarını, yani gösteri sanatlarını performans olarak adlandırırız. Ama performans sadece sahne sanatlarına ait bir kavram değildir. Performatif süreçler antropoloji, gündelik hayat, teknoloji, psikoloji ve dilbilimde de önemlidir. Gerçekliğin performatif süreçlerde oluşturulması ile insan gerçekliği metafizik bağlamdan icranın maddi bağlamına; yani düşünce alanından eylem alanına, zihinsel olandan bedensel olana kayar. İnsan bedeni sözden/metinden bağımsızlaşarak kendi başına yeni anlamlar üretmeye başlar.
- Herkes, hayatının belli bir anında sosyal açıdan rol yaptığının ayırdında olmuştur. Onaylanmış ve kültürel açıdan kodlanmış davranış kalıplarının sergilenmesi potansiyel olarak performans sayılır.
- Performans hüner göstermek anlamında da kullanılır.
- Performansın başarısı hakkında hüküm vermek, performansı icra edenin değil, gözlemcinin işidir.
- Performans her zaman biri için performanstır. Bir tür seyirci gerekir. Merkezi olan, eylemin birisi için yapılıyor olmasıdır; performans, öteki ile ilgilidir.
Çin İmparatorluğu’nda, Tang Hanedanı sarayında şölen sofrasına müzisyenler ve şarkıcılar eşlik edermiş. Biz, o dönem müziğini Şangay’da sahnede izliyoruz.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu
- Milton Singer (1912-1994), 1959 yılında geleneksel tiyatro ve dans, konserler, ezberden okumalar, dinsel şenlikler, düğünler vb. faaliyetler için kültürel performans tabirini kullanır.
- Kültürel performanslardaki ortak noktalar sınırlı bir zaman aralığı, bir başlangıç ve son, düzenlenmiş bir etkinlik programı, bir dizi icracı, bir seyirci, bir mekan ve bir performans durumudur. Düzenlenmiş bir etkinlik programı yerine metin konulduğunda geleneksek tiyatro kavramına ulaşılır.
Fotoğraf: www.sonhaber.nl
- Rus filozof ve edebiyat teorisyeni Mihail Bakhtin (1895-1975) karnaval sırasında gündeliğin, olağanın yapısını ve düzenini belirleyen yasaların, yasakların ve sınırlandırmaların askıya alınması ile bireyler arasında yeni, hiyerarşik olmayan, karşılıklı bir ilişki biçimi konduğunu vurgular. Bakhtin, karnavalistik tavrın, özgür temas, insan doğasının örtük yanlarının alışılmadık biçimlerde gösterilmesi, kutsiyet bozma ile kültürel performanslarla iç içe olduğunu belirtir. Geleneksel kültürel roller ve varsayımların oyunsulukla deşilmesi, performans kuramcılarının ve uygulamacılarının ilgisini çekmiştir.
- Karnavalda oyuncu ve kitle, eşzamanlı ve dönüşümlü olarak söylemin öznesi ve muhatabı olur.
Çağdaş Sanat, Çağdaş Sanata Varış, Çin İmparatorluğu, gösteri sanatları, karnaval, kültürel performans, Mihail Bakhtin, performans, sanat, Şangay, Tang Hanedanı
Leave A Reply