
Jian adı verilen, adak adamada kullanılan bronz su kabı, Bahar ve Güz Dönemi’nin son dönemine, MÖ erken 6. yüzyıl ile MÖ 476 yılları arasına tarihlenmiş. Bahar ve Güz Dönemi’nden Savaşan Devletler Dönemi’ne geçilirken, MÖ 7. yüzyıl sonları ile MÖ 221 yılları arasında, her feodal birimin bronz döküm endüstrisi olgunlaşmış, bölgesel özgün özellikleri olan eserler üretilmekteydi. Bronz eşyanın ayin kullanımı azalırken gündelik hayattaki kullanımı artmış, dolayısıyla ürün çeşitliliği ortaya çıkmıştı. Bronz eserlerin bezemesinde günlük hayattan sahneler de yer almaya başlamıştı (1).
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Shanghai Müzesi, 2018.
Geç Zhou veya Savaşan Devletler dönemi (MÖ 476-221) yontuları yeni bir natüralizm ortaya koyar. Bu yontuların törensel işlevleri yoktur, ölüyle beraber gömülmek için de yapılmamışlardır. İnsan formunun idealleştirilmesi olmayan bu eserler, aynı tarihlerde Yunanistan’da üretilen atlet heykelleriyle çarpıcı bir tezatlık içindedir (2).
Savaşan Devletler döneminde tuncun artık yalnızca krallıkla sınırlı kalmaması yaygın bir lüks ürünü haline geldiğini gösterir (3).
Savaşan Devletler döneminde süsleme sanatları gelişti. Yeşim taşı Çin’de çok erken tarihlerden itibaren beğenilmiş süsleme için kullanılmıştı. Bu dönemde bu sert ve kırılgan taş, hem teknik, hem de tasarım bakımından mükemmelleştirildi.
Teknik hüner isteyen yeni bir madde ortaya çıktı. Lake ağacı (Rhus verniciflua) daha önceleri giysilerin suya dayanıklı kılınması ve bronz kapların dolgularında kullanılmıştı. MÖ 5. yüzyılda lake tabakalarının ahşap ve kumaşa sürülmesi ile nem ve sıcaklığa dayanıklı hale getirilebileceği keşfedildi. Bu işlem, her bir tabaka diğerine uygulanmadan önce sertleşmeye bırakıldığından son derece zahmetliydi (4).

Savaşan Devletler dönemine (MÖ 476-221) ait bronz geyik süslemeleri.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Gansu Bölge Müzesi, 2018.

Doğu Zhou, Qin ve Han Hanedanları döneminde Çin’in sınır bölgelerinde yaşayan azınlık halkların da bronz döküm sanatında öne çıktıkları görülür. Güneydeki Yu, batıdaki Ba-Shu, güneybatıda Yi, kuzeyde Xiongnu halklarının özellikle anılması gerekir. Shang ve Zhou bronz geleneği bu halkların sanatını önemli ölçüde etkilemiştir (5).
Savaşan Devletler Dönemi’nde (MÖ 476-221), Qing ve Han Hanedanları boyunca Güneybatı Çin’de yaşayan ve kendine özgü bir bronz kültürüne sahip olmuş Dian Halkı’nın bronz eserleri çeşitliliği ile de ünlüdür. Bağımsız bir kültüre sahip Dian Halkı, Dian Gölü civarında yerleşikti: Yeri günümüzde Myanmar, Laos ve Vietnam’la sınıra sahip Yunnan Vilayeti’dir. Hem dökme yöntemi hem de eserlerdeki natüralizm açısından Dian Halkı eserleri özgündü (6). Birçok kültürde ataların sesini muhafaza ettiği düşünülen deniz kabukları biçiminde, çeşitli hayvan biçimlerinde kaplar; çok çeşitli araç-gereç, savaş aletleri gibi çok farklı amaçlarla ama çok yüksek teknikle üretilmiş; kakmaları, yaldızlamaları, oymaları ve heykelsi görünümleriyle Dian Halkı eserlerinden pek çok örnek günümüze ulaşmıştır. Onlardan birini sizlerle paylaşıyorum.
Fotoğraf: Füsun Kavrakoğlu, Shanghai Müzesi, 2018.
Yararlanılan Kaynaklar
(1) Shanghai Museum, Ancient Chinese Bronze Gallery Book. Sayfa 34.
(2) Dünya Sanat Tarihi, John Fleming, Hugh Honour, Alfa Basım Yayım Dağıtım, 2016. Sayfa 108.
(3) Rönesanslar, Jack Goody, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017. Sayfa 249.
(4) Dünya Sanat Tarihi, sayfa 107.
(5) Shanghai Museum, Ancient Chinese Bronze Gallery Book. Sayfa 42.
(6) Dünya Sanat Tarihi, sayfa 109.
Leave A Reply